21 verrassende dingen die je in Antwerpen met je kinderen kunt doen

Om de hoek en toch een tikje exotisch: Antwerpen. Zelf zeggen Antwerpenaren dat hun stad het beste van Rotterdam (architectuur en de havens) combineert met een historische binnenstad à la Amsterdam – en helemaal ongelijk hebben ze niet. Hoe haal je alles uit een weekendje Antwerpen? Ik ging met mijn gezin op stap en selecteerde 21 haltes voor de ideale citytriproute: van het boeiendste (én meest kindvriendelijke) museum naar het beste frietkot, van een bolleke bier naar betaalbare vintage mode, van de lekkerste wafels tot en met een boot met een zwembad.

1. De taal bestuderen
Ook Antwerpenaren zeggen droogzwierder tegen een centrifuge en duimspijker tegen een punaise. Maar behalve deze typische Vlamismen bezigen de havenbewoners ook hun eigen taalvariant, het Antwerps. Trotse types beweren zelfs dat het Antwerps de oudste taal van de wereld is, ja, dat Adam en Eva in het Antwerps met elkaar over de welbekende appel bakkeleiden, maar welaan, ook zonder nationalistische inborst is het aardig je oor hier te luisteren te leggen. Wij gingen nog een stap verder. We tikten het Antwerps zakwoordenboek (van Claire van Putten) op de kop en probeerden op arme Antwerpenaren onze eigen dialectische zinnen uit. Evidente favorieten: ‘Ik heb de poepers’ (‘Ik ben bang’), ‘Kun je mij de pot met poepgelei even aangeven’ (‘Kun je mij de jampot even aangeven’) en ‘Sorry ober, deze pieslawas is niet te zuipen’ (‘Deze slappe koffie is niet te zuipen’).

Deze wandelgids dirigeert de kinderen naar allerlei plekken in de stad waar ze het verschil moeten ontdekken tussen de foto en het uitzicht.

2. Deze speurroute volgen
Begin je verblijf goed en zet ’s ochtends direct koers naar de VVV (Dienst voor Toerisme) op de Grote Markt. Schaf voor vijf euro de zogeheten Funmap en laat je aan de hand van deze avontuurlijke wandeltocht rondleiden. De route begint op de Grote Markt en trekt door langs de kades. De Funmap verstrekt ondertiteling bij al hetgeen je ziet en zet de kinderen aan het werk door scherpzinnige vragen te stellen over havenkranen, vruchtbaarheidsbeeldjes, de burcht Het Steen en natuurlijk de reus die handen in de Schelde wierp (en de stad zijn naam gaf: (H)andwerpen). Verwar deze Funmap niet met het zoveelste lullige routekaartje dat bij een gemiddelde VVV-bureau rondslingert. Deze kaart is puntig en vol humor samengesteld.

Antwerpen-frietkot3. Patatten eten in het frietkot
Mooi meegenomen: de Funmap voert je langs het laatste echte (en dus vanuit een kar operend) frietkot van Antwerpen – frituur ‘t Steen aan het Steenplein – waar je je kunt bezondigen aan een heuse puntzak Vlaamse frieten. Zet je gezin op een rantsoen van één zak zodat de magen nog ruimte over houden voor nummer 4.

burgerij antwerpen

Na ballen en rackets, legde sportjournalist Robin Janssens (links) zich toe op een boek over ‘fastronomische’ hamburgers.

4. Bij De Burgerij van een hamburger smullen
Over onverwacht career moves gesproken. Een tijdje terug ruilde Robin Janssens, zeg maar de Tom Egbers van Vlaanderen, het tv-scherm in voor een grillplaat. Sportpresentator goes hamburgerbakker. Maar het was Janssens’ eer te na zich een vergelijking met de sponsbroden en kreupele koelappen van McDonald’s te laten aankleven. Zijn Burgerij zou een gourmet-burgerrestaurant zijn waar wordt gekookt volgens ‘fastronomische’ principes die door de journalist op schrift zijn gesteld in wat niets minder dan Het Ultieme Hamburgerboek heet. Janssens mag het hoog in de bol hebben, zijn burgers maken de claim to fame meer dan waar. Vlees, broodje, toppings – alles is krakend vers en smakelijk. De Burgerij is het perfecte eindstation van je Funmap-wandeling. Ook prettig: de resto beschikt over een grote speelruimte voor de kinderen. Ga, zodra de batterijen weer opgeladen zijn, verder naar het MAS dat pal tegenover deze ware burgerking ligt.

Antwerpen-mas-museum

Rosa verwondert zich in een gedigitaliseerde omgeving van het MAS-museum.

5. Het MAS bezoeken
De vooruitziende architecten van het MAS (voluit Museum Aan de Stroom), de Nederlanders Willem Jan Neutelings en Michel Riedijk, zijn vrijwel in hun eentje verantwoordelijk voor de herrijzenis van ’t Eilandje, een noordelijke stadswijk die wordt omsloten door de Schelde, de oude haven en dokken. Tot in de jaren tachtig wilde niemand in deze contreien dood gevonden worden, tegenwoordig doet men er een moord voor een appartement, zeker wanneer het in de schaduw ligt van het MAS. Sinds de opening in 2011 zuigt deze eigenzinnige, als een driedelige doos opgestapelde landmark zuigt alles wat hier hip & happening is naar zich toe en, zelf is het ook alleszins de moeite waard. Wat heet, het MAS is een must, een exemplarisch voorbeeld van een modern cross-mediaal museum. Drie, voorheen afzonderlijk gehuisveste Antwerpse musea (het Volkskundemuseum, het Nationaal Scheepvaartmuseum, en het Vleeshuis) zijn het wonderwel eens geworden over het in elkaar laten vloeien van hun collecties rond één samenbindend thema, stroming. Het MAS vertelt het verhaal van Antwerpen en zijn relatie tot het water en de wereld, via zintuigelijke ervaringen, reusachtige projecties en intrigerende objecten. Vanaf het panoramadak, dat tot 22.00 open is, heb je een prachtig uitzicht op de stad.

Antwerpen-boerentoren

Art deco uit het interbellum: de Boerentoren is eleganter dan zijn naam doet vermoeden.

6. De wolkenkrabber begroeten
Nu we het toch over vergezichten hebben. Je hebt het niet in de gaten maar wanneer je door het centrum wandelt, worden je gangen gevolgd door een loerende reus. Kijk omhoog en je ziet ‘m staan. Antwerpenaren mogen ‘m de Boerentoren noemen, naar de boerenbank die zich er in vestigde, het bouwwerk is eleganter dan de naam doet vermoeden. De KBC-toren, zoals-ie officieel heet, is een heus art deco monument. Bouwmeester Jan Vanhoenacker deed inspiratie op in Amerika en dat is te zien in de ranke, robuuste lijnen van deze 97,75 metende skycraper. Voltooid in 1931, was het een van de eerste wolkenkrabbers van Europa.

Antwerpen-kathedraal

Balsem voor de ongedurige kinderziel.

7. De kathedraal bezoeken
Balsem voor de ongedurige kinderziel: een kathedraal binnenwandelen. Dit exemplaar doet zijn zalvende  werk naar behoren middels imposante zuilen, timpanen, kapitelen en vooral levensgrote drieluikschilderijen van Rubens waaronder De Kruisafneming. De aanblik van de bloederige spijkers die Jesus’ handen doorboren, snoert de kinderen minstens een kwartier de mond. Helaas hebben calvinisten een paar eeuwen tijdens de Beeldenstorm het oorspronkelijke interieur gesloopt, de uitbundige R.K. pracht en praal is verdwenen en ook de in een kapel vereerde voorhuid van Jesus werd gegapt. Er zijn nog een kleine twintig kerken in Europa die beweren een flinter van dit fallusrelikwie te bezitten, wees dus gerust. Er blijft genoeg te zien. Reken (als volwassene) op € 6 entree. Anders dan in NL, is kerkbezoek in België niet altijd kosteloos.

Antwerpen-stripboeken

IJsbrand: ‘Pap, mag ik deze?’

8. Een stripalbum uitzoeken
Stripboeken behoren in België tot het nationaal erfgoed. Al vanaf hun prilste krijgen Belgen een dieet van Lucky Luke, Kuifje, Suske & Wiske, de Rode Ridder en Guust Flater voorgezet en, eenmaal volwassen, verlaat de stripliefde hen niet meer. Met als gevolg dat Antwerpen wemelt van de stripboekenwinkels waar jong en oud zijn favoriete beeldverhaal scoort. Sommige zaken lijken door de striphelden zelf ingericht, zoals Mekanik, waar je tegen manshoge Kuifjes en ruimtevaartuigen uit Star Wars aanbotst. Laat je kinderen hun favoriete stripboek uitzoeken – voor een of twee euro heb je al een tweedehandsje. Kijk wel uit dat ze niet per abuis aan grabbelen slaan in gewelddadige of erotische bakken. ‘Kijk pap!’ riep IJsbrand. Boven de knakenbak van stripwinkel Beo hield hij bladzijden omhoog waarop een getekende helden tekeer gingen in ruige parenclubscène. ‘Daar ben je nog iets te jong voor, jongen,’ zei ik, en legde het Rooie Oortjes boek weer terug in het schap.

Antwerpen-gemberthee-ginger-love

Rosa voor haar potje Ginger Love, een met veel gevoel voor publiciteit opgeklopt brouwsel van gember en kruiden.

9. Gemberthee drinken
Gemeten naar de respons van mijn in vega-opzicht vér onderontwikkelde smaakpapillen, is het zwavelgele vocht nauwelijks binnen te houden maar, sommige dingen moet je nu eenmaal geproefd hebben ins Leben. Let wel op wanneer je aanschuift bij ‘eco snack & shop’ Lombardia, als je maar even twittert of Facebookt waar je bent, hangt je bericht er voor je het weet uitgeprint en wel aan de muren. Want, behalve een culi-wizard die tovert met gember en reformkruiden, is ‘zaakvoerder’ Alain Indria vooral een gewiekst pr-functionaris die zelfs de mannen van WC-Eend een poepie kan laten ruiken, overvloedig gepeperd zeker en vast. Het feit dat een journaliste van The Wall Street Journal zich ooit liet ontvallen dat Ginger Love, ofwel de bewierookte gemberthee, op de lijst ‘must-do’s in Belgium’ behoorde te staan, schreeuwt je al tegemoet voordat je de drempel over bent. En het gerucht dat koffiegigant Starbucks ooit zou hebben overwogen Ginger Love op te nemen in haar wereldwijde assortiment, omringt ons in chocoladeletterformaat. Ontegenzeglijk: Lombardia is een kleurrijk, zij het ietwat prijzig, bar slash lunchrestaurantje waar het prettig uitblazen is. En gelukkig hebben ze er ook koffie, mét cafeïne. Nu maar hopen dat dit bericht daar niet op de wanden verschijnt.

Antwerpen-vrijdagmarkt10. Je slag slaan op de Vrijdagmarkt
‘Als ge slim zijt, komt ge vroeg, héél vroeg, om vijf uur op de vrijdagochtend, gelijk met de eerste camion die het plein oprijdt. Met een beetje geluk, kunt ge dan al wat schoons kopen, nog voor de veiling open gaat.’ En van François De Pauw, besnord zestiger, kunnen we dat gerust aannemen. De Antwerpenaar komt al járen op de markt die al zo lang bestaat – sinds 1549 – dat het plein er naar werd vernoemd. Verwar deze Vrijdagmarkt niet met een doorsnee rommelmarkt: hier wordt niet onderhandeld maar geveild, en wel door de ‘roeper’ c.q. de veilingmeester die met luide stem de bedragen inzet: ‘Ik heb tien euro voor deze beddenspiraal, vijf euro voor deze doos stripboeken…’ Mijn Antwerpse vriend De Pauw rommelt in zijn jaszak en haalt er een klein koperen voorwerp uit bezet met doorschijnend glas. ‘Dit is m’n loepske, dat heb ik altijd bij me. Ik heb altijd in het diamant gezeten hé, hiermee kan ik de kwaliteit van een steen snel beoordelen.’ Hij steekt het instrument schielijk in zijn zak en zegt: ‘De spullen die ge hier op het plein ziet, komen vooral van sterfgevallen. Er is nog een andere veiling waar de boedels van faillissementen onder de hamer gaan. Kom mee.’
We lopen achter de rookpluim van een op een sigaarstomp kauwende man aan, een zijstraat van het plein in, de Drukkerijstraat. Aan een groot stalen hek wappert een papieren document waaruit af te leiden valt dat we de Arrondissementskamer van de gerechtsdeurwaarders betreden. ‘Hier is twee keer per week een veiling, op woensdag- en vrijdagochtend. De avond tevoren kunt ge op de site bekijken wat er zal worden aangeboden,’ legt De Pauw uit. We lopen een gang door en komen uit in een grote zaal met een melkglazen dak. Plukjes mannen – ook hier is haast geen vrouw te bekennen – drommen mompelend bij elkaar, wijzend naar een wagenparkje dat achter een touw tentoongesteld wordt. Een bordeauxrode Jaguar XJ, twee tweedjasjes van de vorige eigenaar slingeren nog op de leren achterbank, een quadmotor, een cyaanblauwe NSU Prinz – een West-Duitse oldtimer uit 1967 – en twee Landrovers. ‘Pap, ga je op die jeep bieden?’ vraagt IJsbrand even later. ‘Nee, op die jurk, pap!’ roept Rosa. Ze wijst op kledingrekken waar een rij luchtige niemandalletjes aan hangt. Naast het rek prijken etalagepoppen, leren ceinturen in felle kleuren, sieraden en accessoires: de complete inboedel van een boetiek komt onder de hamer. Samen met de kinderen volgen we de veiling, af en toe IJsbrands arm naar beneden duwend wanneer er op de Landrover wordt geboden. Voorwaar, een uurtje op de Vrijdagmarkt biedt allerlei aanknopingspunten voor pedagogisch onderricht over veilingen en de kansen en risico’s van ondernemerschap. Doen!

Antwerpen-wandelwijzer11. Navigeren met wegwijzers
Vergeet Google maps. Navigeren door Antwerpen is kinderlijk eenvoudig dankzij deze alomtegenwoordige wegwijspalen. Op het rode baken staat de naam van de wijk waar je je bevindt, de oranje pijlen geven de richting aan van overige wijken en de wandeltijd en de grijze aanduidingen attenderen je op bestemmingen binnen de wijk. De havenstad beschikt over metro’s, trams en bussen maar de meeste plekken zijn gemakkelijk te voet bereikbaar.

red star line museum

Het retro koffertje waarmee de kinderen op reis gaan met een oceaanstomer van de Red Star Line.

12. Op reis gaan met de Red Star Line
Zelden hebben onze kinderen zich zo goed vermaakt als in dit museum. Bij de entree kregen ze een koffertje overhandigd waardoor ze zich konden vereenzelvigen met één van de twee miljoen passagiers die een eeuw geleden vanuit Antwerpen naar de Nieuwe Wereld vertrokken. Polen, Rusland, Oekraïne maar ook Nederland, Frankrijk en Italië: overal kwamen ze vandaan, de landverhuizers die bij de vanuit Antwerpen opererende rederij Red Star Line een kaartje kochten voor een oceaanstomer van die hen overzette naar Amerika. Sommigen vonden geluk, velen wisten het ternauwernood te redden en enkelingen hadden de pech bij aankomst in New York te worden teruggezonden omdat ze zakten voor de medische keuring van de Amerikaanse autoriteiten. De historische havenloodsen van de rederij zijn omgebouwd tot een experience-museum dat de lotgevallen van de passagiers op aanvoelbaar maakt door middel van getuigenissen in woord en (video)beeld, interactieve installaties, foto’s, voorwerpen én het koffertje. IJsbrand en Rosa zwierven twee uur door het gebouw op zoek naar antwoorden over ontluizen, trein- en zeereizen, bagage en douane. Toen we na afloop de hoge museumtoren beklommen die uitkijkt over de Rijnkaai vanwaar de boten in de bocht van de Schelde verdwenen, hoefden we niet naar de uitvergrote foto’s te kijken… Voor even waren we zélf emigranten.

Antwerpen-bolleke-bier13. Een Bolleke drinken
Alles goed en wel, vaders (en moeders) willen ook eens wat. Aan elke toog in Antwerpen kun je een ‘Bolleke’ bestellen. Je krijgt dan De Koninck bier voorgezet, geserveerd in het kenmerkende bolvormige glas. Amberkleurig, driesterrenbier van hoge gisting met een traditie die teruggaat tot 1833. Als we toch historisch bezig zijn: drink je Bol in Oud-Arsenaal, een knus estaminet (Vlaams voor volkscafé) aan de Maria Pijpelincxstraat 4 waar uitbater Stephan Erauw sinds jaar en dag pinten tapt. Santé!

Rubens14. Rubens en Plantijn vergeten
Op het gevaar af een hackattack uit Vlaanderen te verduren te krijgen: loop met een boogje om de woonwerkplaatsen van de twee grootste Antwerpse helden heen. Het Rubenshuis is een tamelijk protserig geheel vol pronkkastjes en schilderijen (doch bitter weinig prenten van de maestro zelf); de authentieke, uit 1576 stammende drukkerij van Christoffel Plantijn is een sombere, middeleeuwse tombe met drukpersen. Ideale plekken om in je eentje te mijmeren over de Slag bij Kallo, de mislukte poging van de Nederlandse republiek om Antwerpen te bevrijden van het Spaanse juk, minder geschikt wanneer in gezelschap van kinderen vertoeft.

antwerp-city-card15. Even rekenen voordat je de Antwerp City Card aanschaft
Bij dezelfde VVV of online, kun je voor 25 euro p.p. een card kopen die je gedurende 48 uur gratis toegang biedt tot alle musea, kerken en de kathedraal. Mijn tip: kies hier alleen voor wanneer je een hardcore museumbuff bent. Zo niet, koop gewoon een kaartje voor de musea die je wilt bezoeken, dan ben je een stuk goedkoper uit. Kaartjes kosten gemiddeld acht euro, kinderen hoeven vrijwel nergens te betalen. Voor de kortingen die cardhouders bij attracties en winkels kunnen scoren, hoef je het ook niet te doen. Als je bij Frietkot Max ‘een pakje friet’ bestelt, wordt je beloond met gratis saus voor de moeite van het tevoorschijn halen van de City Card en bij het MAS museum krijg je zowaar een potlood cadeau. Vlaamse zuinigheid, zeggen we dan.

Antwerpen-2e-hands-kleding16. Een modewandeling maken
Houd vrouw en dochter happy en drentel door de Kammenstraat en omgeving. Onder regie van The Antwerp Six, zes jonge modeontwerpers waaronder Dries van Noten, is deze wijk sinds midden jaren tachtig uitgegroeid tot een scene van internationale allure, compleet met een modemuseum, een modeinstituut en een modehogeschool. Ook de onvermijdelijke grote merken zijn er neergestreken, onder voorwaarde dat zij iets extra’s bieden. Neem de flagshipstore van Levi’s: naast de kassa prijkt een stel naaimachines waar je je jeans kunt laten pimpen. Dunne portemonnee? De wijk telt tal van vintage zaken waar je dochter zich voor een schappelijke prijs in tweedehands ‘nieuw’ kan steken.

Antwerpen-ganterie-boon17. Handschoenen passen (en kopen!)
Het hoeft geen waterkoude winterdag te zijn alvorens bij Ganterie Boon binnen te kunnen lopen. De vijfhonderd laden van deze prachtige zaak bevatten ook handschoenen voor een ceremonie of om ouderwets grip te krijgen op het autostuur. De collectie omvat maar liefst tienduizend handgemaakte modellen, ongevoerd of gevoerd met kasjmier of zijde, van lamsleer, hertenleer en zelfs van slang- kroko- struisvogel- en vissenleer. Binnenstappen is een belevenis op zich.

Antwerpen-museum-moderne-kunst18. Zwaaien naar Keith Haring
‘Het Stedelijk’ van Antwerpen tooit zich met het onuitsprekelijke M HKA! wat staat voor Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen. Als je kinderen geen trek hebben in goudgelijste schilderijen, zullen ze zich zeker vermaken tussen deze uitstalling van experimentele kunsten. Houd het kroost wel in de gaten: tot woede van een suppoost begon IJsbrand spontaan te jongleren met een strandbal die tot een avant-gardistische installatie bleek te behoren. In het kinderatelier M HKA! kunnen ze hun talenten ongestoord botvieren.

Antwerpen-Kloosterstraat19. Snuisterijen speuren in de Kloosterstraat
Wandel op de terugweg richting centrum langs de rommelige kaaien, door Vincent van Gogh omschreven als ‘een fameuze Japonaiserie’ van entrepots, hangars en dokken, strijk neer in een grand café als Hangar 41 en steek door naar de sfeervolle Kloosterstraat waar je aan weerszijden winkeltjes treft vol snuisterijen en brocante.

Antwerpen-desire-de-lille20. Lackmans verorberen
Tout Antwerp is er al eens geweest en ook jij kunt er niet om heen, om Désiré de Lille, een passende plek om het slot van je weekend te vieren. In het interieur van een ouderwetse kermiscarrousel – lichtjes, spiegels, bankjes – draven serveersters af en aan met Brusselse wafels, geflambeerde beignets, sorbets, pannenkoeken én de specialiteit van la maison, les Lacquemants (Lackmans, op z’n Vlaams), alias dunne wafels gevuld met kandijsiroop. 

21. En als je nog puf hebt…
… biedt Antwerpen nog tal van attracties die ik hier buiten beschouwing heb gelaten omdat ze voldoende aandacht trekken, zoals de beroemde dierentuin, de tropische bassins van Aquatopia waar de haaien op ooghoogte voorbij glijden, de badboot voor drijvend zwem- (zomer) en schaats- (winter) plezier en natuurlijk de delicate bonbons. Er blijft genoeg te ontdekken.