Een fietsvakantie naar Zweden in 10 stappen

Niet de meest alledaagse bestemming: Zweden. En het lijkt al helemaal geen land om met het hele gezin per fiets te verkennen. Of juist wel? IkVaders reisreporter Henk Hanssen nam de proef op de som en stapte met vrouw Ingrid en Rosa (10) en IJsbrand (5) op de Zweedse pedalen.

Stap 1: Pak de boot in Kiel
Zweden is niet eens zover rijden. De afstand van Hilversum naar Göteborg bedraagt een kleine 1100 kilometer. Punt is dat de weg wordt onderbroken door water. Gelukkig hebben de vernuftige Denen een stelsel van bruggen en tunnels aangelegd, waaronder de machtige zestien kilometer lange Sontburg, die het mogelijk maken via Kopenhagen non-stop naar Malmö door te karren. Snel maar ook prijzig want de Denen rekenen stijve tarieven voor passage over hun bruggen). Onze tip is: begin je vakantie ontspannen door in vier, vijf uur naar de Noord Duitse havenstad Kiel te rijden en daar de nachtboot naar Göteborg te nemen. Stenaline onderhoudt een dienstregeling tussen beide steden: om half acht ’s avonds vertrekt de boot uit Kiel en om negen uur ’s ochtend kom je aan in Zweden. Met het boottarief vanaf 165 voor 5 personen incl. auto ben je nauwelijks duurder uit omdat je bespaart op benzine en tol en je krijgt een fikse dosis vakantiegevoel op de koop toe. De ferry waar wij op aanmonsterden bleek niets minder dan een cruiseschip compleet met loungebar, zonnedek, riante hutten met tv en badkamer en diverse restaurants waar je kennis kunt maken met gravad laks, haring en köttbullar, de Zweedse gehaktballetjes.

Stap 2: Solo of georganiseerd?
Je kunt natuurlijk zelf alles uitknobbelen, de mooiste fietsroute, de campings en de meertjes om in te duiken. En natuurlijk kun je ook zelf al je bagage meetorsen op de fiets, de tenten, het keukengerei en de slaapmatjes. Een ware die-hard dad draait er zijn hand niet voor om. Wij besluiten het onszelf iets gemakkelijker te maken door te kiezen voor een vakantie van Cycletours. Ze hebben door zuid-Zweden een fietsroute uitgezet die in vijftien dagen langs zeven campings slingert. Het aanbod klinkt aanlokkelijk: je gooit je bagage in de bus, er wordt ’s avonds voor je gekookt en er reist zelfs een kinderbegeleidster mee!

Stap 3: Neem laarzen mee?
Een uurtje nadat we met de boot in Göteborg zijn gearriveerd, rijden we de camping in Kungälv op, het stadje waar onze fietstocht begint. Matty, de gastheer van deze Cycletours-reis, glibbert op sandalen naar ons toe. ‘Welkom,’ zegt hij monter. ‘Goeie reis gehad?’ Met een zwierig gebaar wijst hij op een drabbig veld waar we onze tenten kunnen opzetten. In het gras zijn met water gevulde bandensporen getrokken. Hoe hebben we ooit kunnen kiezen voor een vakantie in Zweden? foeteren we terwijl onze schoenen enkeldiep wegzinken in de modder. Terwijl IJsbrand gaat ‘vissen’ in de bandensporen, trekken Rosa, Ingrid en ik onze regenspullen aan en zetten ons kamp op.
‘Koffie?’
Onder een grote oranje luifel hebben Matty en kokkin Miranda een veldkeuken ingericht waar de komende weken het eten zal worden bereid. Samen met twee andere gezinnen die ook met de ochtendboot zijn aangekomen, staren we naar de donkere wolken die zwanger van regen boven ons hangen. Blijft het zo?
‘Wees gerust,’’ zegt Matty. ‘Het weer kan hier razendsnel omslaan.’
We zien het somber in maar in de loop van de dag geeft het gematigde zeeklimaat van zuidwest Zweden hem gelijk. De wolken rafelen uiteen, ruimte biedend aan een verrassend warme zon. Aan het eind van de middag verruilen de kinderen hun laarzen voor hun zwemkleding en gaan pootje baden in de rivier waar de camping aan grenst. ’s Avonds dineren we aan lange tafels in gezelschap van een zon die pas tegen half elf begint te schemeren. Onze laarzen zijn al lang opgedroogd. Zeker, je hebt ze nodig maar vergeet niet dat ook een Zweedse zomer prachtige, lange zondagen biedt. Nee, de mutsen en sjaals die Ingrid voor de kinderen had ingepakt, zijn haar tas niet uitgekomen.

Stap 4: Huur een aanhangfiets (maar reken niet op meetrappen)?
Te groot voor een zitje en te klein voor een eigen fiets. Zie daar het dilemma van vijf- en zesjarigen die meegaan op fietsvakantie. De oplossing heet aanhangfiets, een wiel met een zadel dat via een stang aan de fiets van een ouder wordt bevestigd.
‘Koud kunstje,’ zegt Matty als hij op de volgende ochtend de aanhanger monteert aan de zadelpen van Ingrids fiets. Zij heeft aangeboden met de aanhangfiets te rijden zodat ik gemakkelijk kan stoppen om te fotograferen of te filmen, een sympathiek gebaar waar ze al snel spijt van krijgt. Op deze eerste fietsdag hebben we zeventig kilometer voor de boeg, een op en neer gaande weg van Kungälv naar Trollhättan. Om hem te stimuleren mee te fietsen, hebben we voor IJsbrand heuse fietshandschoenen gekocht. Als hij voor alle vingers de juiste gaatjes heeft gevonden, slaat hij zijn handen tegen elkaar en roept: ‘High five!’
Helaas blijft het bij een stoere kreet. Al bij de tweede klim, een hellinkje van wat de vijfde categorie moet zijn, hoor ik hoe Ingrid hem toe roept toch vooral mee te trappen.
‘Je kunt het wel mamma,’ reageert hij, achteruit trappend op de pedalen. ‘Je bent er bijna!’ Als de steilheid even later toeneemt, stijgt ook het volume van Ingrids aansporingen. Maar IJsbrands reactie blijft even stoïcijns. Hij rukt aan zijn versnellingshendel, trapt heel even naar voren en dan weer naar achteren en laat naarmate de dag vordert steeds vaker zijn hoofd hangen op het stuur, de benen stil houdend. Moe. Het Noorderlicht eist zijn tol: omdat het zo laat donker wordt, valt hij laat in slaap. Ik ga pal achter hen fietsen, om IJsbrand wakker te houden en hem aan te moedigen mee te trappen. Veel scheelt het niet: zijn benen beginnen alleen te malen als ik dreig hem in te halen. Verder rijdt hij zijn eigen koers. Even indommelend en luid babbelend om zich heen kijkend. Puffend komt Ingrid over de streep op de groen glooiende camping in Trollhättan.
‘Morgen jij,’ hijgt ze.

Stap 5: Neem lunchpakketjes mee (Zweden doen niet aan terrasjes)De meest gehoorde vraag tijdens deze fietsvakantie luidt: ‘Nog een terrasje gezien?’ De oorzaak hebben we niet kunnen achterhalen maar om een of andere reden doen de Zweden niet of nauwelijks aan terrasjes, althans niet in het deel van het land waar wij in rondtoerden. Oevertje met rivierzicht, schiereilandje in zeearm, half verscholen strandje: op de meest uitnodigende plekken waar een ondernemende Hollandse geest al eeuwen geleden een herberg zou hebben geopend die anno nu zou zijn uitgebreid met een lommerrijk terras waar na een vingerknip cappuccino of een salade wordt geserveerd, geven de Zweden niet thuis. Is er geen personeel te krijgen in dit dun bevolkte land? Zijn de uitkeringen te hoog in deze welvaartsstaat? Vermoedelijk zijn er te weinig gasten die voorbij komen om een terras te laten renderen. En dus rest ons niet anders dan op al die fraaie plekken ons lunchpakketje op te peuzelen met een kan koffie. Ook geen straf.

Stap 6: Neem je zwemspullen mee op de fiets
Geen terrasje, geen nood. Zorg ervoor dat je behalve je boterhammen ook te allen tijden je zwemspullen in fietstas paraat hebt. Zweden telt maar liefst 96.000 meren in alle soorten en maten. Dus zie je water tussen de bladeren flonkeren, stuur je fiets de berm in en plonzen maar. Vaak is een naburige Zweed zo aardig geweest om een vlonder of een steigertje compleet met trapje aan te leggen!

Stap 7: Houd rekening met eigenwijze Zweden?
Bij menige sociale kwestie wordt in Nederland noordwaarts gekeken. Criminaliteit, onderwijs, ouderschapsverlof: hoe pakken de Denen, de Finnen, de Noren of de Zweden dit aan? In die Scandinavische heilstaten, weet men het toch altijd beter? Toegegeven, de Zweden hebben best een paar ideeën waar wij wat van kunnen opsteken, zoals schooltijden die aansluiten op de kinderopvangtijden, maar laten we ophouden hen heilig te verklaren. Het is ook een volkje met eigenaardigheden. Op vakantie naar Zweden? Houdt dit lijstje dan in je achterhoofd:?- Deuren gaan van binnen naar buiten open in plaats van andersom.?- In de meeste restaurants is geen bedienend personeel: je bestelt en betaalt aan de balie en haalt vervolgens zelf je eten op.?- Zweden hebben voor van alles hun eigen systeem ontwikkeld: Zweedse gasfitting, Zweedse mijlen (in plaats van kilometers), etcetera. ?- Zweden zijn gek op wachten. Ook als er geen wachtrij is, wordt je geacht toch een nummertje te trekken. Doe je dat niet, reken dan op een uitbrander.?- Op campings kruipen Zweden in campers en caravans zo dicht mogelijk tegen elkaar aan. Aan privacy in de vorm van een heggetje of een rijtje coniferen hebben ze een broertje dood. ?- Zweden gedragen zich keurig in het verkeer (heel prettig dus voor fietsers).?- Zweden laten sleutels in het contactslot van geparkeerde tractors en bulldozers zitten (zie stap 7).

Stap 8: Let op slingerende bulldozers
De Zweedse trots Volvo gaat er al decennia prat op veiligheid in de top van haar vaandel te voeren. En ja, in Zweden fietsen ook de meeste volwassenen met een helmpje op. En als je het zebrapad nadert, beginnen auto’s op vijftig meter afstand al af te remmen. Toch ontdekten wij in dit land van safety first een hiaat in de veiligheidsprotocollen. En wel op camping Tollenäs in het plaatsje Stenungsund. Op het grasveldje van deze kampeerplek staat namelijk een oude bulldozer die, op een ogenschijnlijk veilig afstandje van de tenten, tegen het struikgewas geparkeerd staat. Ogenschijnlijk, want wat doet een groepje jongens met een oude bulldozer? Erop klimmen en erin kruipen natuurlijk! Ik stond in de keuken toen ik plotseling een zware motor hoorde aanslaan. Door het raam zag ik een groep jongens uiteen stuiven, weg rennend van de bulldozer die, blauwe uitlaatgassen uitstotend, gereed stond om in actie te komen. Twee mannen liepen naar de machine, stapten op de treeplank en haalden een kind achter het stuur weg: IJsbrand. ‘Het sleuteltje zat er nog in, pap,’ vertelde hij even later. ‘Dat is dom toch?’ Samen met vriendje Chris, had hij het sleuteltje daarom maar om gedraaid. Eindelijk kon hij doen wat hij in onze auto al zo lang niet mag doen: de motor starten. Rondslingerende bulldozers: toch een aandachtspuntje voor de uitvinders van de airbag.

Stap 9. Ga langs Legoland
Qua terugreis kun je weer de boot van Göteborg naar Kiel nemen maar waarom rijg je niet nog twee landen aan je vakantiesnoer? Denemarken én Legoland! Zeker voor kinderen is een stop-over in Legoland welhaast een must. En dus namen wij de boot naar Frederikshaven, het noordelijkste puntje van het Deense Jutland, en koersten van daar nog drie uur verder naar Billund, de hoofdstad van Legoland. Vlakbij dit attractiepark ligt een puike camping, in het aanpalende park Lalandia kun je ook huisjes huren en wil je je helemaal in Lego onderdompelen, boek dan een kamer in het Legoland hotel dat op het park zelf ligt. Reken op een stop van tenminste twee dagen. Als je vroeg aan de poort staat, kun je Legoland in een dag ‘doen’. Het park, een kruising tussen de Efteling en Madurodam, is compact opgezet zodra je niet eindeloos hoeft te lopen naar de volgende attractie. Toppers: de verkeersschool waar je kind zijn eigen rijbewijs kan halen, de achtbanen X-treme Racers en The Dragon, schieten als Indiana Jones in The Temple en natuurlijk de geheel uit Lego-stenen gebouwde miniatuurwereld. Begin de tweede dag met een bezoek aan het Lalandia Aquadome, een gigantisch (overdekt) waterparadijs met glijbanen die G-krachten in je onderbruik opwekken. ’s Middags kun je bijvoorbeeld naar het safaripark Givskud Zoo, het indoor amusementspark Baboon City of naar Økolariet, een science center voor kinderen in het nabijgelegen Vejle.

Stap 10: Geniet van de napret
Misschien wel het leukste onderdeel van deze fietsvakantie met Cycletours is: de napret. Natuurlijk genoten we ook van de voorpret, maar de napret is bijzonder. Nadat vrienden en familie hebben verteld dat zij drie weken hebben doorgebracht in een stacaravan-met-alles-erop-en-eraan in Zuid-Frankrijk kun jij verhalen over je fietsvakantie in Zweden. Een buitenissige keuze die steevast leidt tot de reactie: ‘Een fietsvakantie in Zweden?’ waarop je kunt vertellen over de uitnodigende meertjes, de rondslingerende bulldozers, de Zweedse eigenaardigheden en het fraaie weer. Want, ook al duurt je vakantie ‘slechts’ vijftien dagen, doordat je met een groep van camping naar camping trekt, heeft je reis de intensiteit van een maandenlange trip!