12 Geheimtipps voor een trip naar Berlijn met de kinderen

Een lang weekend Berlijn betekent vooral kiezen uit het overweldigende aanbod dat deze Hauptstadt je te bieden heeft. Van de kruidigste  curryworst tot de Hitlerbunker, van de beste boetiek voor vintagekleding tot een workshop graffiti: Henk Hanssen doorkruiste Berlijn met zijn gezin en geeft 12 Geheimtipss!

1. Volg een workshop Street Art
Tiener die gek is op tekenen? Je doet hem of haar een groot plezier met een workshop street art en graffiti. De spoedcursus wordt gegeven door Alternative Berlin Tours, een sympathieke club die zich ten doel stelt de ‘rauwe, artistieke kant van Berlijn’ te laten zien. En daarvan is kein Wort übertrieben. Aan de hand van Duncan, een Australische gids die al een paar jaar de wanden van de Duitse hoofdstad verfraait met felgekleurde murals, trekken Rosa (15) en ik langs huizenhoge meesterproeven van erkende street artists als Blu, Osgemeos, UberFRESCH en Just. We leren het verschil tussen graffiti en Street Art (‘Bij graffiti draait alles om het ego van de maker die overal zijn tag wil achterlaten, bij street artists gaat het om de boodschap waarmee ze hun publiek aan het denken willen zetten’) en verbazen ons over de ongeschreven codes die in deze subcultuur heersen. Na drie uur cruisen door Kreuzberg en Friedrichshain, neemt Duncan ons mee naar een vervallen margarinefabriek in Lichtenberg, een wijk in Oost-Berlijn waar tussen de sinistere bouwwerken van de Stasi – de Oost-Duitse geheime dienst huisvestte hier zowel zijn hoofdkantoor als zijn gevangenis, beiden zijn nu te bezoeken – allerlei nieuwe initiatieven ontspruiten. De tour duurt 5 uur en kost € 18 p.p. Te duur? Alternative Berlin geeft ook gratis rondleidingen naar de ‘heart & soul’ van Berlijn.

2. Eet een curryworst
Frikadel en kroket kennen ze niet, Duitsers zweren bij curryworst: een stevige worst overgoten met saus en kerriepoeder. Op te peuzelen met of zonder broodje en patatten. De Imbissen (snackbars) waar je deze worst kunt verorberen zijn alom aanwezig, doch voor de onbetwist beste curryworstervaring reis je naar Kreuzberg of Hardenberg Platz. Daar vind je de stalletjes van Curry 36, de makers van de – volgens Berlijners – niet minder dan legendarische curryworst. Kijk hier voor de precieze lokaties.

3. Geef je over aan Ostalgie in het DDR-museum
Ostalgie, zo heet de gemoedstoestand van hen die hunkeren naar de tijd van de Duitse deling. Het DDR-museum biedt je de kans op allerlei interactieve manieren kennis te maken met dit verdwenen land. Een confronterende ervaring, zeker voor kinderen die, zoals de onze, aan grenzeloze vrijheid gewend zijn. Dat de almachtige staat diep ingreep in je persoonlijke leven en bijvoorbeeld ook bepaalde of je naar het buitenland mocht reizen of verder kon studeren aan de universiteit, wil er bij Rosa nauwelijks in. Verwacht geen vitrines en lange lappen tekst: in dit museum is het DDR-leven aanraakbaar. IJsbrand is niet weg te slaan bij de Trabant-simulator waar je in kunt rond scheuren én hij blijft de historische WK-74 wedstrijd tussen de DDR en de Bondsrepubliek (1-0, doelpunt Jürgen Sparwasser) naspelen op het tafelvoetbalspel; Rosa neemt plaats in een originele, volgens de laatste DDR-interieurmode  ingerichte woonkamer, huivert in een gevangeniscel waar Staatsfeinden in werden opgesloten en verbaast zich over de inventiviteit van de DDR-Frauen die, bij gebrek aan importmateriaal, zelf kleding ontwierpen van stofjes die wel voor handen waren. Het museum is erg populair: reserveer vooraf online een ticket om gedrang tussen middelbare school-klassen te voorkomen.

4. ‘Coffee with a view’ bij KaDeWe
Een van de fraaiste plekken voor koffie met een buitengewoon onbescheiden moot taart, is KaDeWe, qua oppervlakte van 60.000 vierkante meter het grootste warenhuis van het Europese vasteland. Het Kaufhaus des Westens opende in 1907 zijn deuren voor een publiek dat er zowel de laatste mode uit Parijs als exotische zeevruchten uit de Stille Oceaan kon vinden. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde KaDeWe zich tot een toonzaal van alle luxe die het westen te bieden had. Ook nu nog wandelen dagelijks 180.000 bezoekers het monumentale pand aan Tauentzienstrasse binnen. Bestijg de roltrappen naar de bovenste etage, zijg neer in der Wintergarten en geniet van een machtige helikopter-view.

5. Lunch lekker en goedkoop bij het Rathaus Kreuzberg
Geen trek in luxe? Spoor dan naar Kreuzberg en ontbijt, lunch of dineer in de kantine van de stadsdeelraad. Net als vele andere overheidsrestaurants, is ook deze voor iedereen toegankelijk. Behalve dat je er voor een paar euro’s Bunter Gemüse-Eiersalat mit Bratkartoffeln of Italienische Spaghetti kunt eten, biedt deze op de tiende verdieping gelegen stek nog een extraatje: een fantastisch uitzicht over de hele stad. Kijk hier voor het adres en het menu van deze Geheimtipp.

6. Onderga het Holocaustmonument
Natuurlijk wil je de tere kindergeest niet belasten deze loden last uit de vorige eeuw, die ballast is zelfs voor volwassenen nauwelijks te dragen. Maar, hoe gek het ook klinkt, het Holocaustmonument aan de Hannah-Arendt Strasse maakt op een bijna speelse manier een glimp van deze gebeurtenissen aanvoelbaar – juist ook voor basisschoolkinderen die zich beginnen af te vragen wat er toch met Anne Frank is gebeurd. Wandelend door de nauwe gangen die de 2711, in hoogte variërende betonblokken open laten, ervaar je al na korte tijd een beklemmende desoriëntatie. Soms zie je een schim, soms schiet er een jas voorbij maar meestal rest er niets dan een grijze sluier zonder uitzicht en biedt alleen de lucht boven je de illusie van ontsnapping. Niets toelichten, niets vertellen over gaskamers, laat het je kinderen ondergaan. Het onder de blokken bijgelegen documentatiecentrum is trouwens niet geschikt voor -16.

7. Volg een rondleiding met Insider Tour
Natuurlijk, je kunt alles zelf ontdekken maar, zeker wanneer je maar een paar dagen tot je beschikking hebt, is een  rondleidinkje met een gids aan te bevelen. Wij boekten een ochtend bij Insider Tour en lieten ons door een goedlachse Brit door het centrum voeren, langs het Altes Museum en de Opera, over Unter den Linden naar de Brandenburger Tor. Hoewel hij er niets van verstond, bleef zelfs IJsbrand (9) een geboeide toeschouwer, vooral toen we bij de parkeerplaats aankwamen waar de bunker van Hitler onder ligt begraven. Want, ook de wijk van waaruit de nazi’s hun Derde Rijk bestuurden, stond op het programma. Alleen het voormalige Reichsluftfahrtministerium van Hermann Göring staat nog overeind – tegenwoordig is het ministerie van Financiën erin gevestigd – maar in IJsbrands fantasie paradeerden de gevreesde bruinhemden er weer even rond.

8. Fiets langs De Muur
Met zijn breed opgezette stratenplan, het overwegend bedaard rijdende verkeer en de vele fietspaden is Berlijn even fietsvriendelijk als pak ‘m beet Assen of Eindhoven, al helemaal wanneer je door de corridor koerst die tot 1989 de stad in Oost en West verdeelde. Trek gerust een dag uit voor deze Berliner Mauerweg die je 18,6 kilometer lang meeneemt langs verroeste bruggen, door nieuwbouw omsloten uitkijktorens, gedenkplaatsen en stukken met graffiti en street art versierde Mauer. Het grootste deel van het pad is in twee richtingen bewegwijzerd maar neem, voor het betere achtergrondverhaal én een goede kaart, de handzame gids Berlijn voor gevorderden mee (zie onder). Plan je fietstocht tijdens je eerste dagen, dan heb je direct een helder geografisch beeld van de stad. Geen zin om terug te trappen? Je kunt je fiets (buiten de spitstijden) in de metro of S-bahn meenemen. Verder pedaleren? De Mauerweg is 160 km lang!

9. Eet Russisch
Met zijn nepantiek, velours gordijnen en in Russisch/Duits opgestelde menukaart zou Voland, gelegen in de ex-DDR-wijk Prenzlauer Berg, het etablissement kunnen zijn waar een KGB-officier zijn Stasi-collega fêteerde na het verraden van Oost-Duitsers met vluchtplannen. Ook nu nog spreekt de menukaart over de eeuwige vriendschap tussen Moskou en Berlijn, een relatie die ook in de menukaart tot uiting komt. Rijk gevulde borsjt, traditionele boekweitpannenkoeken, Siberische loempia’s en stevige Georgische vleesschotels die je dagenlang laten flossen – een en ander vergezeld van zachte Moldavische wijn of ijskoude wodka. Ein Erlebnis.

10. Shop vintage!
Dat Berlijn een van de armste steden van Duitsland is, blijkt onder meer uit het overvloedige aanbod aan winkels voor tweedehandskleding. De stad is een eldorado voor meisjes als Rosa die van hun kleedgeld een garderobe bijeen moeten sprokkelen. Na het uitpluizen van diverse shops adviseert Rosa een bezoek aan de winkels van Humana, ze beschikken over twaalf filialen in Berlijn. Kijk hier voor de adressen.

11. Lees deze gidsen
Krijg je door het lezen van haar aanstekelijke berlijn-blog.nl al zin om direct naar Berlijn af te reizen, wanneer je dit boek, Mijn Berlijn van Marjolein van der Kolk, erbij pakt, wordt je reislust helemaal onweerstaanbaar. Van der Kolk geeft in een vrolijke, enthousiaste stijl de geheimen prijs van de stad waar ze sinds 2006 haar hart aan heeft verpand. Ideaal boek voor tieners en moeders die niet van teveel historie houden.

Iets zwaarder op de hand maar nog alleszins leesbaar, is de inside guide Berlijn voor Gevorderden, samengesteld door acht Nederlandse Berlijn-bewoners waaronder journalisten, een socioloog en een historicus. Zij gaan niet op zij voor de loodzware geschiedenis van deze stad en navigeren tegelijkertijd  lichtvoetig naar tal van verrassende plekken waar je zonder dit boek niet terecht komt. Aanrader!

12. Koop de Berlin Welcome Card
Om je bezoek enigszins betaalbaar te houden, heeft het Berlijns verkeersbureau de Berlin Welcome Card ontwikkeld. Voor € 19,50 kun je 48 uur lang onbeperkt gebruik maken van het (uitstekende) openbaar vervoer; maximaal drie kinderen van zes tot veertien jaar mogen op jouw card meereizen. Voor kinderen jongeren dan zes is het ov gratis. Natuurlijk kun je de card ook voor langere periodes kopen: wil je vijf dagen reizen, dan ben je € 35,50 kwijt. Je kunt hier de card al voor je vertrek online kopen, dan hoef je geen metrokaartje aan te schaffen nadat je op vliegveld of station bent aangekomen. De Welcome Card biedt ook minstens 25 procent korting op meer dan tweehonderd attracties, waaronder de rondleidingen van Insider Tour, diverse musea, boottochten en fietshuur.