De mythe van de jongenscrisis

Een zoon geeft een oergevoel, een Abraham-Isaak besef, de geruststellende zekerheid dat de fakkel straks kan worden overgedragen. Een jaar en twee maanden is mijn zoon IJsbrand nu.

Fantasieën
Gelukkig is hij zich nog niet bewust van de fantasieën die ik over hem koester. ’s Nachts, als hij, wakker geworden van de honger, tegen me aan ligt, wachtend op een boertje, roep ik in gedachten ‘Trossen los!’ en zie hoe zijn gebronsde armen henneptrossen op de kade gooien. We verlaten de haven van Auckland om samen de Grote Oceaan te gaan verkennen. Ach, hij moet eerst maar eens leren lopen. Maar dan nog, is hij straks wel sterk genoeg om de toorts te kunnen torsen? Kan hij echt op eigen benen staan of wordt hij een slachtoffer van de jongenscrisis?

Boekenstroom
Want IJsbrands prille leventje worden overschaduwd door rampspoed die uit een nog altijd aanzwellende boekenstroom spreekt. Het begon, zoals altijd, in Amerika waar Harvard-psycholoog in 1998 William Pollack in Real Boys betoogde dat jongens vandaag de dag ‘bang en ontworteld’ zijn en fors achterop lopen bij de ontwikkeling van meisjes. In 2000 verscheen The War Against Boys waarin filosofe Christina Hoff Sommers feministes ervan beschuldigde niets minder dan een oorlog tegen jongens te ontkenenen. En in 2002 vond romanschrijfster Elizabeth Gilbert The Last American Man in de Appalachen en tekende haar ontdekking op een gelijknamige docu-roman.

Echo
De echo aan waarschuwingen rolde naar Nederland waar vooral Louis Tavecchio en Lauk Woltring de stormbal hesen. Ook zij wezen de feminisering van het onderwijs als hoofdschuldige aan. ‘Vrouwen houden van structuur en orde. Ze plannen graag. Ze geven de lessen het liefst volgens het boekje en hebben moeite met leerlingen die afwijken van het gebaande pad,’ stelt Tavecchio. ‘Juist jongens doen dat graag maar vrouwelijke leerkrachten worden daar paniekerig van.’ En op zijn website Jongeninbalans.nl vraagt Woltring zich af: ‘Is er iets mis met jongens? Zijn ze zo? Of is er iets mis met de manier waarop wij hen steun, grenzen en begeleiding geven? Laten we jongens teveel aan hun lot over dan kan destructieve onderlinge concurrentie en te grote impact van reclame en media het roer overnemen. Isolement, depressie, wrok en destructieve agressie liggen op de loer en trekken een zware wissel op onze samenleving.’

Biefstuk & Bavaria
Jazeker, ze hebben gelijk, dacht ik laatst. Terwijl zoonlief kraaide in het boodschappenkarretje, staarde ik naar de voorpagina’s in het tijdschriftenschap van de supermarkt. Op 49 van de 50 week- en maandbladen glimlachte een vrouw me tegemoet. Of het blad nou over Frankrijk, psychologie of hypotheken gaat – altijd weer vrouwen, stralend stoere vrouwen. Jazeker, we worden gegijzeld door vrouwen! Ik duwde het karretje naar het vleesschap en besloot IJsbrand vanavond biefstuk voor te zetten. En er zelf een Bavaria bij te nemen want dan voel ik me meer Neanderthaler – volgens de Lieshoutse brouwers.

Het Vrouwengevaar
‘Niets is waar, en zelfs dat niet,’ zo luidt een beroemd citaat van Multatuli. Het is, hoop ik, een van de eerste dingen die ik IJsbrand zal leren. Want, als je begint te lezen over de jongenscrisis, ontdek je als snel dat dit verschijnsel al zo oud is als de weg naar Rome. Vooral in de VS en Engeland, waar het basisonderwijs honderd jaar geleden al voor tachtig procent was vervrouwelijkt, kermen (steevast mannelijke) critici met vaste regelmaat dat onze jongens naar de mallemoer gaan. Het onheil balt zich samen in het boek Het Vrouwengevaar waarin onderwijzeresjes verantwoordelijk worden gehouden voor de apocalyps van de samenleving want, ze kunnen geen orde houden, missen de intellectuele kwaliteiten om jongens op de uitdagingen van de moderne samenleving voor te bereiden en beletten de ontwikkeling van de mannelijk identiteit.

Scouting
De ‘pedagogiek van de moederliefde’ heeft een maatschappij opgeleverd met mensen die niet in staat zijn om politiek en filosofisch te denken, meent een wetenschapper. Ja, mannelijkheid als geheel verkeert in een crisis. In Frankrijk staat een pedagoog op, Pierre de Coubertin, die als remedie de herinvoering van de Griekse Olympisch Spelen propageert. En in Engeland schrijft legerverkenner Robert Baden-Powell Scouting for Boys waarmee hij de basis legt voor de verkenners, de jongensclubs par excellence waarin het draait om moed, vindingrijkheid, discipline en improvisatie. In Nederland zijn de hoeders van de mannelijkheid veel later wakker geschrokken omdat de feminisering van het onderwijs zich pas recent heeft voltrokken. Tot 1985 werkte er op de lagere scholen in Nederland tien procent meer mannen dan vrouwen, waarbij de dames vooral in de onderbouw werkzaam waren. Om allerlei redenen hebben de heren er in de afgelopen jaren het krijtje aan Maarten gegeven: in 2001 was al dan 70 procent van de leerkrachten in het primair onderwijs vrouw.

Laatste Hollandse Man?
Maar of dit er toe zal leiden dat IJsbrand straks als Laatste Hollandse Man door de polders trekt? Ik weet het niet. Uit uitgebreide analyses blijkt dat het geslacht van de leerkrachten níet van invloed is op prestaties, houding en gedrag. Volg je gevoel, dan kom je er vanzelf is het credo dat ik hem voor zal houden zodra het woord jongenscrisis valt.

Deze column werd eerder gepubliceerd in Best Life.