beatrijs smulders

Onder moederschapsfundamentalisten

beatrijs smulders‘Ha, ik wist dat je zou komen!’ Beatrijs Smulders, verloskundige van het Amsterdamse Geboortecentrum maar vooral schrijfster van de bestsellers Veilig Zwanger en Veilig Bevallen, steekt hartelijk haar hand naar me uit. Ze wijst uitnodigend naar een schaal met broodjes zalm en worstelt een kurk van een champagnefles. Ja, champagne! Want, het moment is gekomen dat zij haar nieuwe boek Veilig door de Kraamtijd aan pers en publiek gaat presenteren.

baby sabbatical beatrijs smuldersBijbeunen
De opkomst van het journaille is echter pover, verbazingwekkend pover voor een succesauteur als Smulders. In het foyer van De Rode Hoed in Amsterdam zijn slechts twee journalisten komen opdraven, een radioreporter van BNR en ondergetekende. De verloskundige laat er haar stralende humeur niet door bederven en steekt van wal. Ze opent de conferentie met de boodschap dat ze in haar nu 28-jarige praktijk heeft gemerkt dat het zwangerschapsverlof in Nederland – nu zestien weken volledig doorbetaald – veel te kort is. ‘Je kunt het moederschap er niet even bijbeunen. Ik stuit er keer op keer op dat vrouwen na een bevalling in de stress schieten als ze na zestien weken alweer aan het werk moeten.’ Vandaar dat ze vanaf vandaag een landelijke campagne start onder de kekke titel Een sabbatical bij iedere baby. Naast de publicatie van het boek, bestaat de campagne uit een lezingentour door Nederland en een petitie die politiek Den Haag ertoe moet bewegen het huidige zwangerschapsverlof uit te breiden naar één jaar met behoud van zeventig procent van het salaris. ‘Zodat vrouwen de tijd krijgen om zich weer op te frissen,’ licht Beatrijs toe. ‘Het is hoog tijd dat er iets verandert want de Nederlandse regeling steekt pover af bij de ons omringende landen.’

vaderverlof britse vader‘Jouw gegevens kloppen niet’
Ik vraag haar op welke gegevens ze deze stelling baseert. Immers, een blik op het aktuele Wiki-overzicht van alle zwanger- en kraamverlofregelingen in de wereld, leert dat ons land, in vergelijking met de ons omringende landen, juist de beste zwangerschapsverlofregeling kent. Ze reageert verbaast en zegt: ‘Jouw gegevens kloppen niet.’ ‘Jawel hoor,’ zeg ik. ‘Ik heb alles uitgeplozen.’ ‘Tony Blair heeft in Engeland net een nieuwe regeling door het parlement geloodst.’
‘Klopt. Op de officiële site van de Britse overheid staat dat vrouwen zes weken zwangerschapsverlof met behoud van negentig van hun salaris. Daarna nog twintig weken verlof met een maximum vergoeding van £ 108.85.’
‘Dan is die site nog niet geaktualiseerd.’
‘Ik vrees van wel. Iets anders: behalve het twijfelachtige Britse model, stel je ons ook het royale Scandinavische model als voorbeeld. Prima. Maar, een verschil tussen jouw voorstel en de Scandinavische regelingen is dat de Noren, Zweden en Denen ook het verlof voor vaders flink hebben verruimd. Maar, terwijl de Nederlandse mánnen – in vergelijking met de ons omringende Europese landen – echt over de slechtste verlofregeling beschikken, horen we jou daar niet over. Waarom niet?’
‘Ja, iemand moet zorgen voor brood op de plank natuurlijk,’ zegt de verloskundige. ‘Het zou natuurlijk ideaal zijn wanneer vaders ook drie maanden verlof kunnen opnemen.’
‘Maar waarom communiceer je dat dan niet? Waarom staat dit niet in de tekst van je petitie? Waarom zeg je in interviews dat de vader er in het eerste jaar niet of nauwelijks toe doet voor het kind?’
‘Er zijn meerdere factoren die hier een rol spelen, waaronder borstvoeding,’ zegt de bevallingsgoeroe.
‘Maar mannen zijn uit-sté-ken-de tweede als ouder!’ Eminence grise prof Guus de Jonge, emeritus hoogleraar Kindergeneeskunde die ook achter de spreektafel zit, mengt zich ook in het debat. ‘Een moeder moet in staat gesteld worden minstens één jaar borstvoeding te geven. Dat is optimaal voor een kind.’
‘Dus dát is het argument. Oké, dan begrijp ik de redenering.’

Loflied
Ik neem nog een bagel met zalm en wordt op mijn rug getikt door Warnyta Koedijk, de uitgever van Beatrijs.
‘Alles goed?’
Ze geeft me een exemplaar van Veilig door de Kraamtijd – een stevige, in hard roze kaft gestoken pil.
‘Dit wordt weer een klassieker,’ zegt Warnyta zelfverzekerd. Beatrijs loopt voorbij op weg naar de BNR-reporter.
‘Je houdt toch wel van een beetje discussie?’ zeg ik.
‘Hoe meer, hoe beter,’ zegt Warnyta.
‘Ja hoor, tuurlijk,’ lacht Beatrijs.
‘Lees even die open brief die op IkVader staat,’ zeg ik tegen haar.
Een half uur later vult de zaal zich met een publiek van moeders en een enkele verdwaalde man, waaronder uw verslaggever. Gestoken in een glinsterend beige jack zingt Angela Groothuizen een loflied op het moederschap waarna Beatrijs het podium bestijgt. Ze houdt dezelfde inleiding als tijdens de persconferentie maar voegt daar een verrassend element aan toe: ‘In de media is de indruk ontstaan dat ik de vaderrol niet zo belangrijk zou vinden. Ik vind vaders hartstikke belangrijk. En idealiter wordt voor hen het verlof ook verruimd.’ Ha! Kennelijk heeft ons debatje haar geïnspireerd. Jammer dat de vonk zo laat pas overslaat: het boek, met op de laatste pagina de petitie die lezers naar het ministerie van Sociale Zaken kunnen sturen, is in 10.000-voud gedrukt. En in die petitie wordt, evenals op haar website, louter gepleit voor verlenging van het moederverlof.

Geeft stress lager geboortegewicht?
Beatrijs geeft het woord aan prof Gouke Bonsel, hoogleraar Sociale geneeskunde, die een ietwat warrige presentatie biedt over de gevolgen van werkstress tijdens zwangerschap, bevalling en het eerste jaar. Zijn boodschap is helder: het wordt de jonge moeders allemaal teveel. Zwangere vrouwen die 32 uur per week of meer stressvol werk verrichten, zouden de groei van hun kind belemmeren. Het geboortegewicht van de baby’s van deze dames zouden gemiddeld 140 gram lichter zijn. De hoogleraar baseerde zich op de uitkomsten van het Amsterdamse ABCD-onderzoek, uitgevoerd door het Academisch Medisch Centrum en de GGD. Voor deze Amsterdam Born Children and their Development-studie zijn ruim 12.000 vrouwen benaderd, waarvan 8.266 een uitgebreide vragenlijst hebben ingevuld. Jammer genoeg rept Bonsel niet van een recent Zweeds onderzoek dat doodleuk het tegenovergestelde beweert. De Zweden onderzochten 7459 vrouwen die tussen 1978 en 1997 een kind kregen en komen tot de conclusie dat er geen verband is tussen het geboortegewicht en de hoeveelheid rust dat de moeder voor de geboorte in acht heeft genomen. Weliswaar steeg het gemiddelde geboortegewicht in twintig jaar van 3484 naar 3566 gram maar, een relatie met het verlof kon niet worden aangetoond. Het onderzoek werd uitgevoerd omdat het (toch al royale) zwangerschapsverlof in Zweden in 1989 werd uitgebreid van 270 naar 450 dagen. Ik sta niet op om Bonsels feestje te bederven. Zelfs niet als hij nieuwe dia’s presenteert over de perinatale sterfte (het overlijden baby’s rond de geboorte) en nalaat te vermelden dat de Nederlandse cijfers tot de hoogste van Europa behoren. Nu kritische vragen stellen over de mogelijke oorzaken – het zware accent op thuisbevallingen bijvoorbeeld – zou geen pas geven. Ik bevind mij onder moederschapsfundamentalisten die vrouwen langdurige rustkuren willen voorschrijven.

Babykamer? Niet nodig!
Hé, daar hebben we er nog een – het is de respectabele professor Guus de Jonge wederom. In een prachtig archaïsch idioom verstrekt de ex-hoogleraar een reeks aanbevelingen voor de omgang met de baby in zijn eerste levensjaar. Babykamer? Niet nodig. Het is het beste als de wieg op de slaapkamer van de ouders staat. Verlof? Wettelijk geregeld naar twaalf maanden! (Applaus van de zaal). Kinderopvang buitenshuis? Foei, nu pakt de prof pas goed uit. Hij beweert zelfs dat er een relatie is tussen het ontstaan van wiegendood en kinderopvang. Goedkope bangmakerij, prof. Maar ik sta niet op om hem te wijzen op een juist in NRC gepubliceerd onderzoek waaruit blijkt dat de hersenstam van wiegendood-baby’s afwijkt van normale baby’s. Afijn, De Jonge stelt dat een baby gedurende het eerste jaar na de geboorte in de voortdurende aanwezigheid van de moeder hoort te zijn. ‘Wanneer een lammetje of een geitje wordt geboren, wankelt het jonge dier overeind om te gaan drinken aan de borst. Ontneemt men lammetje of geit deze mogelijkheid dan wordt het door de moeder verstoten. Nu ja, zo erg is het bij mensen gelukkig niet, maar ik geef toch iets aan. Twaalf maanden borstvoeding is optimaal.’ De prof somt een reeks onmiskenbare voordelen van borstvoeding op. ‘… het verkleint de kans op ADHD, autisme, borderline, kindermishandeling.’ Even denk ik dat hij ook gaat beweren dat het broeikaseffect vermindert wanneer alle vrouwen twaalf maanden de borst geven, maar hier waagt hij zich toch niet aan. ‘Samen zijn met de moeder is voor de baby een eerste levensbehoefte,’ stelt De Jonge. ‘Een vrouw die hiervoor kiest zal er nooit spijt van krijgen. En dat geluk geldt evenzeer voor de vader.’ En daarom, zegt de prof, is hij ook zo ingenomen met het feit dat Roel van Dalen, de man van Beatrijs, in het boek een pleidooi houdt voor verlenging van het vaderverlof. Huh? Heb ik iets gemist? In de petitie – zoals gezegd – geen woord erover. Even bladeren in Veilig door de Kraamtijd. In zijn aardige hoofdstuk over vaderschap, schrijft Roel op pagina 99: ‘Het is op zijn zachtst gezegd vreemd dat mannen na de geboorte van hun kind officieel maar twee dagen vrij krijgen. (…) Het is dan ook een aanrader voor partner om na de kraamweek extra vakantie op te nemen.’ Kom kom prof, om nu van een ‘oproep’ te spreken? Maar, wacht even, Roel schrijft meer. Op pagina 160 staat: ‘Een langer kraamverlof voor mannen is beslist geen overbodige luxe! (…) Iedere man zou na de bevalling van zijn partner minstens een kraamverlof van drie weken moeten kunnen opnemen.’ En ook Beatrijs blijkt op pagina 285 nog een tussenzin aan het vaderverlof te spenderen als ze stelt dat de man in de eerste maanden recht zou moeten hebben op extra verlof. Oké, op de website en in de petitie richting ministerie geen woord erover en, je moet deze teksten met een vergrootglas zoeken, maar het staat er klip en klaar. Beatrijs en Roel zijn pro uitbreiding vaderverlof.

Uiensoepje
Het programmaonderdeel ‘De betekenis van pijn bij de bevalling; extra bonus voor veilige hechting’ laat ik even schieten om in de stad op een uiensoepje te attacqueren. Ik geloof niet in het nut van pijn. Voor niemand niet. Ik kom de zaal weer in als Veronique de Bruijn het woord neemt. Net bevallen van haar tweede kind, vertelt ze hoe ze het moederschap combineert met haar werk als seniorconsultant bij PricewaterhouseCoopers. Veronique behoort tot een elite, dat is direct duidelijk. Opgeleid als ingenieur, jaren in het buitenland gewerkt, weken van zestig tot tachtig uur gedraaid en zoveel vakantiedagen opgespaard dat ze maanden aan een stuk kan moederen. Zo zie je maar dat elke vrouw die een beetje doorkachelt nu al een baby sabbatical kan creëren. Benieuwd wat Wouter Bos hierover te melden heeft. Volgens het programma komt de PvdA-chef straks officieel het eerste exemplaar van Veilig door de Kraamtijd in ontvangst nemen. Voor het zover is roept Beatrijs haar tachtigjarige moeder op het podium, bedankt haar voor alle goede zorgen en reikt haar knuffelend haar nieuwe boek uit. Na dit familie-intermezzo volgt een teleurstelling. Bos blijkt verhinderd maar Jet Bussemaker, nummer 5 van de PvdA-lijst, zal hem vervangen. De politica neemt het boek in ontvangst en stelt tot grote vreugde van de zaal dat haar partij het zwangerschapsverlof wil uitbreiden naar zes maanden met behoud van inkomen. Hola, hier heb ik Bos c.s. nog nooit over horen praten. Dat zijn partij het kraamverlof voor vaders wil uitbreiden naar vijf dagen wel, dat zijn partij een voorstel voor gelijkwaardig ouderschap heeft afgewezen. Op de website van de PvdA staat onder het kopje Zwangerschaps-en bevallingsverlof evenwel te lezen: ‘Een werkneemster heeft tijdens het verlof recht op een uitkering ter hoogte van haar salaris. De duur van de uitkering is minimaal zestien weken.’ Maar ook deze website zal wel verouderd zijn… De PvdA wil wel het ouderschapsverlof wijzigen van een regeling waarin ouders zelf hun salaris moeten betalen naar een voorziening waarbij je zes maanden lang 70% van het minimumloon ontvangt. Maar ik sta niet op. Ik blijf zitten. Ik ga dit feestje niet verstoren.