Depressieve vader krijgt vaker huilbaby

depressieve vaderVaders die tijdens de zwangerschap depressief zijn, lijken 2,5 keer zoveel kans te hebben een huilbaby te krijgen als gezonde vaders. De invloed van hun stemming op het kind lijkt zelfs groter dan de stemming van de moeder. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van een nog te publiceren Rotterdams onderzoek binnen Generation R, de studie onder bijna 10.000 Rotterdamse kinderen die geboren zijn vanaf 2002.

Twijfel
Lange tijd twijfelde Robert of hij kinderen wilde. Als zoon van een vader met losse handjes was hij als de dood dat de geschiedenis zich zou herhalen. Toen zijn vrouw zwanger bleek te zijn, greep de angst hem bij de keel. ,,Ik was bang voor mezelf. Ik lijk op mijn vader en vreesde dat ik ook zo zou reageren.” Robert was vooral tegen het einde van de zwangerschap behoorlijk gestresst. En toen zijn dochter werd geboren, werd het nog erger: Elise bleek een huilbaby te zijn.

Psychische problemen
Het is niet onwaarschijnlijk dat Robert één van de oorzaken is dat Elise het grootste deel van de dag huilde. Vaders die tijdens de zwangerschap depressief zijn, lijken tweeënhalf keer zoveel kans op een huilbaby te hebben als gezonde vaders. Hun depressie heeft een grotere invloed dan een depressie bij de moeders. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van een nog te publiceren Rotterdams onderzoek binnen Generation R., de cohortstudie van het Erasmus Medisch Centrum onder bijna 10.000 Rotterdamse kinderen die geboren zijn vanaf 2002. Psychiater Mijke van den Berg wilde weten of psychiatrische problemen van beide ouders tijdens de zwangerschap van invloed zijn op het gedrag van hun baby. Uit antwoorden op vragenlijsten bleek dat depressieve vaders vaker een huilbaby kregen, ongeacht of de moeder ook gestresst was tijdens haar zwangerschap. Van den Berg is verrast door deze uitkomst. ,,We weten niet zo goed wat de invloed van vaders is tijdens de zwangerschap omdat dat tot nu toe nauwelijks is onderzocht. Nu blijkt dat ze heel wat meer invloed hebben dan gedacht.” Wel plaatst zij een kanttekening bij de onderzoeksresultaten. ,,Wij gaan uit van wat ouders zelf over hun gemoedstoestand zeggen. Ook is hier nooit op deze manier eerder onderzoek naar gedaan. Het moet in andere steden of landen worden getoetst.”

Vier manieren
Het is bekend dat psychiatrische problemen op vier manieren worden doorgegeven. Via de genen, tijdens de zwangerschap wanneer de moeder rookt, drugs gebruikt of gestresst is, door de opvoeding en door sociaal-economische factoren. ,,Bij drie van de factoren komt de vader in beeld. Daarom is het raar dat tot nu toe alleen de invloed van psychiatrische problemen van de moeder op het kind zijn onderzocht. Een depressieve vader kan zich minder gaan bemoeien met het kind. Of het gezinsinkomen gaat achteruit, waardoor de levensomstandigheden minder gunstig worden. Of hij is snel geïrriteerd en geeft dat door via zijn genen. Dat alles kan gedragsproblemen bij het kind veroorzaken,” zegt Van den Berg. Irritatie is zwak uitgedrukt bij wat Robert voelde door het huilgedrag van Elise. ,,Zolang ik iemand kan controleren, gaat het goed met mij. Maar Elise was niet te controleren. Er was niets wat ik kon doen om haar gehuil te stoppen. Dat ontaardde bij mij in excessief gedrag.” Robert schudde Elise door elkaar, wierp haar hardhandig in haar bedje en drukte flink in haar buikstreek om haar van de darmkrampen ‘af te helpen’. Nu zegt hij: ,,Het is een wonder dat ze geen shaken-baby-syndroom opliep. Achteraf bezien was het waanzin wat ik deed.”

Postnatale depressie
Deze zomer toonde Brits onderzoek onder ruim 10.000 kinderen aan dat kinderen van vaders die aan een postnatale depressie lijden, twee keer zo vaak gedragsproblemen hebben op drieënhalfjarige leeftijd als kinderen van gezonde vaders. Het bleek dat vooral jongetjes zich als peuter agressiever en opstandiger gedroegen als hun vader twee maanden na hun geboorte depressief was. Naarmate de depressiviteit van vader langer aanhield, werd het effect op de kinderen groter. ,,Als je depressiviteit alleen ná de zwangerschap meet, is het moeilijk te achterhalen of de gedragsproblemen daardoor komen,” zegt Van den Berg. ,,Want wat was er eerst? Een moeilijk kind kan ook gestresste ouders veroorzaken.” De psychiater probeert nu te achterhalen waarom baby’s van depressieve vaders vaker huilen. ,,Het kan ook een indirect gevolg zijn. Als de zwangere vrouw op haar depressieve partner moet letten én voor haar ongeboren kind moet zorgen, kan het kind daar last van hebben.” Ze vindt het jammer dat de vaders van kinderen die deelnemen aan Generation R. twee maanden na de geboorte geen vragen over depressiviteit hebben gekregen. Robert had dat duidelijk wel, maar inmiddels heeft hij zijn agressie naar eigen zeggen met therapeutische hulp onder controle. De darmkrampjes van Elise waren na vier maanden over, maar ze huilde zo’n zeven maanden door. ,,Ik weet zeker dat dat zonder mij korter was geweest,” zegt Robert. De problemen na de geboorte van Elise kostten Robert zijn huwelijk. ,,Mijn vrouw wilde mijn dochter beschermen tegen mij en dat is heel begrijpelijk.” Inmiddels is Elise tweeënhalf en een gezonde, eigenwijze peuter die volgens haar vader een goede band met hem heeft. Psychiater Van den Berg noemt het geval van Robert vrij extreem en niet vergelijkbaar met andere onderzochte vaders. ,,Maar in het algemeen lijkt het verstandig dat er tijdens de zwangerschap, bijvoorbeeld bij de verloskundige, ook aandacht is voor de vader en de thuissituatie.”

Cursus vaderschap
Aanstaande vaders zijn vaak onzeker over wat hun na de geboorte van hun kind te wachten staat, merkte oprichter Henk Hanssen van de website Ikvader.nl. Sinds twee jaar geeft Ikvader.nl in Utrecht een cursus vaderschap, om aanstaande vaders beter op hun papa-rol voor te bereiden. Binnenkort start thuiszorgorganisatie Kruiswerk Mark en Maas in Breda samen met de website de avondvullende cursus. Er is volgens Hanssen behoefte aan. ,,Zo’n baby is toch een ongeleid projectiel dat zich ineens in jouw agenda gaat wurmen.’’ In de cursus leren vaders niet met siliconen poppen luiers verschonen, maar gaat het om de manier waarop zij het vaderschap straks willen invullen. ,,Vaders weten niet wat er van hun wordt verwacht. Ze kunnen zich niet spiegelen aan hun eigen vader, omdat die vroeger een andere rol speelde’’, zegt Hanssen. Volgens hem staan de huidige papa’s in een spagaat, omdat zij enerzijds meer moeten werken om het gezinsinkomen op peil te houden. Hun partner gaat na de geboorte van het kind immers vaak minder werken en de uitgaven worden hoger. Anderzijds wordt van vaders verwacht dat zij een deel van de zorg op zich nemen. ,,Ze krijgen het gevoel van ‘ik doe het nooit goed’’’, aldus Hanssen. De vaders gaan tijdens de cursus bij zichzelf na waarom zij vader willen worden en wat voor een vader zij willen zijn. Vervolgens geven zij punten aan onder meer de houding van de partner (in hoeverre geeft zij hem de vrijheid voor het kind te zorgen), de flexibiliteit van zijn werktijden , de eigen vader en de opvatting die vaders als man hebben over zorg. ,,Vinden ze het lullig om achter een kinderwagen te lopen, dan geven ze zich daar twee punten voor’’, zegt Hanssen. De cursisten gaan werken aan de onderwerpen die het minst aantal punten krijgen.

Ouders zijn factor bij huilbaby’s
,,Logisch,” zegt bioloog Bregje van Sleuwen van het Utrechts Medisch Centrum over de bevindingen van het Rotterdamse onderzoek naar de invloed van depressieve vaders op hun baby’s. ,,De vader is belangrijk in de relatie met de moeder.” Van Sleuwen is coördinator van het landelijk onderzoek naar de effecten van inbakeren bij baby’s die excessief huilen. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat de relatie tussen de ouders een belangrijke factor is bij het krijgen van een huilbaby. ,,Scandinavische onderzoekers ontdekten dat met name ontevredenheid bij vader én moeder over de seksuele relatie het risico op het krijgen van een huilbaby vergroot,” zegt zij. Slechts in vijf tot tien procent heeft het excessief huilen van baby’s een medische oorzaak. Meestal ligt het eraan dat baby’s niet voldoende rust krijgen, of dat ouders niet goed reageren op de signalen van het kind. Naar de stemming van moeders tijdens de zwangerschap en het krijgen van een huilbaby is uitgebreid onderzoek gedaan. Zo blijkt dat vrouwen die in de eerste drie maanden van hun zwangerschap langdurig gestresst zijn, meer kans hebben op een baby die veel huilt. Van Sleuwen: ,,De hormonale toestand van de moeder is in het eerste trimester van de zwangerschap belangrijk omdat dan de hersenen en organen van het kind worden aangelegd.’

ADlogoVerschenen in het AD, 13/11/2005. Met toestemming van de auteur gepubliceerd op IkVader.

Zwangerschapsmanagement-henk-hanssen-coverMeer weten? Lees Zwangerschapsmanagement voor Mannen!
Ben jij aanstaand vader en wil je echt voorbereid aan de start verschijnen? Lees dan Zwangerschapsmanagement voor Mannen, geschreven door Lonneke Kranendonk en Henk Hanssen, oprichter van IkVader.nl en schrijver van de bestseller BabyManagement. Hoe overleef je de pufles? Hoe ga je om met haar nesteldrang? En: hoe houd je de kosten in de klauwen? Met deze 376 pagina’s dikke, rijk geïllustreerde gids, navigeer je probleemloos over de hormonale achtbaan. Het boek kost € 19,95, inclusief fraaie Supervader-poster. ‘Een gids die jouw vragen beantwoordt en je emoties een plek geeft,’ aldus Ouders van Nu.