logo volkskrant

‘Ik heb geen last van baarmoedernijd’

logo volkskrantJournalist en internetondernemer Henk Hanssen (39) werd acht maanden geleden vader van een dochter, Rosa. Als oprichter van de website Ikvader.nl. streeft hij naar emancipatie van de informatie voor vaders en bindt hij de strijd aan tegen de maatschappelijk opgelegde vaderlijke figurantenrol. ‘Vaders worden in de bestaande literatuur aangesproken als sukkel en een sta-in-de-weg.’

Vaderschapscommissie
‘Tijdens de zwangerschap van mijn vriendin heb ik een sollicitatiegesprek gevoerd met een denkbeeldige vaderschapscommissie. Ooit een luier verschoond, meneer Hanssen? ‘Uh…nee.’ Ooit een stabiele relatie gehad? ‘Nee.’ Samengewoond? ‘Nee.’ Wel in staat tot het bouwen van een warm nest? ‘Vrees van niet.’ Mijn conclusie: ik zal proberen een goede vader te zijn, lieve baby, maar mijn referenties zijn niet hoopgevend.’

Levensfase
‘Ik heb altijd vader willen worden, maar naarmate ik ouder werd de vraag of ik kinderen wilde niet meer automatisch met Ja beantwoordt Ik was tevreden met mijn leven. De gedachte dat mijn zorgvuldig geboetseerde vrijbuitersbestaan overhoop zou worden gehaald door een baby werd steeds minder aantrekkelijk. Maar als je een vriendin hebt van midden dertig met een dwingende kinderwens kom je niet onder het onderwerp uit. Mijn overleden vader gaf het me laatste zetje. “Je wordt een gelukkig mens als je de essentie van elke levensfase ontdekt”, zei hij ooit. “Maar daar is durf voor nodig.” Wanneer ik mezelf in de kroeg voor de zoveelste keer hoorde lullen over mijn oldtimer en de flirts tijdens mijn buitenlandse trips, echode die woorden steeds vaker in mijn hoofd.’

Per ongeluk vader worden
‘Er echt voor kiezen kon ik niet. Ik ben net als de meeste mannen, zo blijkt uit onderzoek, min of meer per ongeluk vader geworden. Je kunt je afvragen in hoeverre dat moedig is. Eenmaal bekomen van de grootste verwarring besloot ik me op mijn toekomst te bezinnen. Wat is dat, het vaderschap? Welk beeld bestaat van de vader? Welke rol hoort daarbij? En hoe doen apen het eigenlijk? Toen ontdekte ik dat je met de loep moet zoeken naar informatie voor vaders. De halve bibliotheek is volgeschreven voor aanstaande moeders. In de vuistboeken over zwangerschap en geboorte komt pas bij het hoofdstuk ‘Hulp bij geboorte’ de vader ter sprake. In de dunne boekjes over het vaderschap word je aangesproken als een sta-in-de-weg en een onbenul. “Geef je kind niet te laat aan bij het gemeentehuis. Wees voorzichtig met seks tijdens de zwangerschap.” En op het web bleek ook niet meer te vinden dan in pasteltinten gevangen babypraat.’

Gebrekkige informatie over vaderschap
‘Die gebrekkige informatie en kleinerende toon verbaasden me. Irriteerde me ook. Net als de gynaecoloog die me nauwelijks aankeek, en de verloskundige die me het gevoel gaf dat ik er voor spek en bonen bij zat. Alle aandacht gaat uit naar de aanstaande moeder. Heeft zij nog vragen? Wanneer schikt het haar voor een vervolgafspraak? Die vader, ach. Zo is de teneur. Hij hoeft er niet perse bij te zijn. Als vader ben je vervangbaar. Je krijgt door de babyinstanties gerunde ‘moedermaffia’ een figurantenrol toebedeeld. Hij mag twee keer mee naar de zwangerschapsgym. Dat is het. Mannen worden op deze manier ontmoedigd om een vaderrol op zich te nemen en betrokkenheid te tonen. Veel mannen, vertellen onderzoekscijfers, gaan na de geboorte van hun kind harder werken en isoleren zich daarmee, ironisch genoeg, nog meer van de gezinssituatie.’

Website voor vaders
‘Vrienden met kinderen hadden dezelfde ervaringen. Zij steunden mijn initiatief om een website te beginnen voor vaders. Half december zijn we van start gegaan met Ikvader.nl en uit de onverwacht grote stroom aan enthousiaste reacties blijkt dat we een gevoelige snaar raken. Mannen hebben niks aan een weekboek waarin staat dat in week 34 de foetus een centimeter groter is dan in de voorafgaande week. De belevingswereld van mannen en vrouwen omtrent zwangerschap en krijgen van kinderen verschilt dusdanig dat het relevant is om ook in de communicatie dat onderscheid te maken. Tegelijkertijd proberen we met ikvader.nl de vaderrol te herdefiniëren.’

Archetype van de vader
‘Het archetype van de vader is nog steeds de man wiens wil geschiede en in een goede bui na zijn werk wel een robbertje wil stoeien. In de kunst zijn talloze afbeeldingen van Madonna met kind, maar een icoon voor het vaderschap ontbreekt. In de reclame wordt het moederschap geïdealiseerd, liefkoost de moeder haar kind en zie je op de achtergrond een vader met een attachékoffer voorbij lopen. De vader als figurant. Zonder het te beseffen conformeren vaders zich aan deze rol. Ik zag het onlangs op de Negenmaandenbeurs in de Rai, waar we in een stand onze website presenteerden Hoe al die mannen achter hun vrouwen aansjokten met eenzelfde krampachtige attitude als waarmee ik zelf aan het vaderschap begon. Tekenend vond ik het tafereel waarbij een man een biertje wilde drinken in onze Dad’s Lounge, maar door zijn vriendin aan zijn jas werd getrokken met de woorden: kom schat, we zijn hier niet voor jou. Dat gedrag is vrouwen niet eens kwalijk te nemen. Vrouwen domineren de kinderwereld. Het was ook voor het eerst in de achtjarige geschiedenis van deze beurs dat een stand zich exclusief op vaders richtte. Vrouwen hebben dat terrein gekaapt, niet alleen de negen maanden maar ook de opvoeding. Terwijl allerminst vanuit de sekse is bepaald dat vader een figurantenrol moet hanteren. De literatuur van ouderschapshistorie illustreert dat de rolverdeling tussen vader en moeder in de westerse wereld is aangeleerd.’

Baarmoedernijd
‘Ik heb geen last van baarmoedernijd. En ik wil zeker geen strijd tussen mannen en vrouwen ontketenen. Maar het feit dat de vrouw een kind op de wereld zet, wil niet zeggen dat zij haar leven lang de bepalende verzorger hoeft te zijn of per definitie het beste weet hoe de fles te geven. Natuurlijk heeft een moeder een intieme band met een baby. Daardoor weet ze vanaf het prille begin meestal beter dan de vader hoe en waarop het kind reageert. Maar moeders moeten oppassen dat ze het niet beter blijven weten en hem blijven corrigeren. Want dan maken ze van de vader de sukkel en sta-in-de-weg uit de bestaande handleidingen. Mannen, aan de andere kant, moeten zich niet laten afschrikken door betweterige moeders. Vandaar dat we op de Negenmaandenbeurs shirts hebben verkocht met de opdruk ‘Dare 2 Care’, ons credo. Werp de schroom van je af! Houd die fles vast als zij hem wil afpakken! Probeer het op je eigen manier! En staar niet naar de punten van je schoenen bij de aanschaf van een kinderwagen. Jij moet er ook achter lopen!’

Een kind is een wonderlijke ervaring
‘Het is een wonderlijke ervaring, zo’n klein kind, en ik prijs me gelukkig dat het me is gegund. Mijn wekelijkse papadag levert een hoop genoegdoening op en sinds ik na vier maanden een week alleen voor mijn dochter heb gezorgd, heeft zelfs de verliefdheid toegeslagen. Maar ik betaal wel een hoge prijs voor dat gevoel. De werkelijkheid heeft mijn angst overtroffen. Mijn vrijbuiterleven is in een corveerooster geperst dat op de koelkast hangt. Koken. Rosa naar de crèche brengen. Rosa van de crèche halen. Alle clichés zijn waar. Gebroken nachten, minder seks. Als je huidige leven je lief is, zo vertel ik twijfelde vrienden die over mijn schouder meekijken naar het vaderschap, dan moet je niet aan kinderen beginnen. Mijn vader had gelijk. Het vaderschap moet je aandurven. Daar wil ik vaders bewust van maken.’

Invulling geven aan het vaderschap
‘Het is niet mijn bedoeling vaders tot huisman om te plooien. Het gaat erom dat mannen op hun eigen wijze invulling geven aan het vaderschap. Dat ze zich niet door moeders buitenspel laten zetten als het om verzorging en opvoeding gaat. Mede met de wetenschap in hun achterhoofd dat als ze als vader niet vanaf het begin betrokken raken bij de baby, ze dat bij een eventuele scheiding moeten bezuren in de vorm van alimentatie en een povere omgangsregeling. Want als beide ouders geschikt blijken voor de taak van primaire opvoeder wordt het kind bij een scheiding in meer dan negentig procent van de gevallen aan de vrouw toegewezen. Dat komt me toch heel onrechtvaardig voor. Ikvader.nl zich in de nabije toekomst dan ook zeker gaan bezighouden met de rechten en plichten van vaders. Maar alles op zijn tijd. Ik moet er nu voor waken dat ik met mijn werk voor de website mijn eigen vaderschap niet verwaarloos. En ik geloof …- ja, ik hoor het goed – dat ik nu een fles moet gaan geven.”