Welk imago heeft het vaderschap?

Nog te weinig jonge vaders verkiezen het zorgen voor hun kind boven werken. Dat is niet omdat ze niet willen, concludeert student Caspar Itz in zijn afstudeerscriptie over het imago van vaderschap. ,,Ze voelen zich alleen niet zo thuis in die snoezige, roze-met-mintgroene wereld van pasgeboren baby’s.” Itz heeft wel een oplossing: weg met de wollige taal, benader vaders op recht-door-zee, op z’n Nieuwe Revu’s.

Mannenonderwerp
Bedachtzaam zegt Caspar Itz (26): ,,Vrouwenstudies gaan zo ontzettend over… vrouwen. Liever wilde ik voor mijn afstuderen een mannenonderwerp onder de loep nemen.” Dus dook de student vrouwenstudies en bestuurskunde aan de Universiteit van Amsterdam in stapels nota’s en bergen papier op zoek naar een geschikt thema. ,,Ik hoopte een onderwerp te vinden waarbij ik zou denken: hier klopt iets niet.”

Beeldvorming rond ouderschap
Dat vond hij in een overheidsnota over het voornemen de beeldvorming rondom zorg -ouderschap, huishouden- te veranderen. ,,Lastig”, zegt Itz kritisch, ,,als je ‘zorgen’ zo negatief neerzet als de overheid doet.” De student is inmiddels druk bezig met de afronding van zijn scriptie over het ‘imago van het vaderschap’. Hij heeft wel wat aanbevelingen. Want er deugt nog veel niet, beoordeelt Itz de complexe materie. ,,Als je net vader bent geworden, ben je daar vol van. Je wilt erover praten, je hebt vragen. Alleen: mannen hebben geen netwerk, weten niet bij wie ze terechtkunnen. Op de voetbalclub begin je er in elk geval niet over. En in de wereld van pasgeboren baby’s kunnen ze hun ei niet kwijt. Die wereld is roze en mintgroen. Daar hebben mannen niets mee, daar voelen ze zich niet op hun gemak.”

Mannen in babywereld
,,Vergelijk het met vrouwen die zich in leidinggevende taken niet prettig voelen: de taal is anders, de omgangsvormen zijn anders -want mannelijk. Hier is eigenlijk het omgekeerde het geval. Mannen kunnen niet meekomen in dat babywereldje. Ze zijn er niet op hun plaats, doordat het zo vrouwgericht is.”

,,Iemand in mijn onderzoek -een zorgende man- noemt dat ‘de moedermaffia’. Als hij met partner en kind bij de dokter zit, richt die zich alleen tot de moeder. En zoekt hij in de bibliotheek naar een zwangerschapsboek, dan zijn al die boeken bedoeld voor moeders. En in het boek dat wel voor mannen is, lees je: Realiseer je wel dat een baby geen ding is, maar een klein mensje.”

Wie is de man die op zondag het vlees snijdt?
,,Een man met een baby is een klungel, daar komt het op neer. Het eigenaardige is dat vrouwen dat in stand houden. Zij vinden het in de praktijk lastig om zorgtaken af te staan. Een vrouw kan heel betuttelend zeggen: ‘Laat mij maar even’. Wat je ook veel ziet: zij neemt de zorg op zich tot ze zegt: ‘Doe jij dit maar even’. Dat is frustrerend voor mannen. In zorgtaken zijn zij niet zelfstandig.”

,,Daar is wel overheidsbeleid tegenaan te gooien, dat schrijf ik ook in mijn scriptie. Maar zoals het nu gaat, is de overheid op de verkeerde weg. Dat betuttelende van zo’n Sire-spotje ‘Wie is die man die op zondag het vlees snijdt?’, dat werkt alleen maar averechts. Dat is een heel negatieve benadering. Het is fout om te impliceren dat mannen meer van ‘de zware taken van vrouwen’ moeten overnemen. Want dat ís het helemaal niet. De overheid moet duidelijk maken dat mannen gewoon veel interessante dingen missen als ze niet achter de kinderwagen lopen, hun kind naar bed brengen of er leuke dingen mee doen.”

Mannenemancipatie bij Sociale Zakken
,,Ik ben al een keer wezen praten bij Sociale Zaken. Ze zijn daar erg geïnteresseerd in mijn onderzoek, want ook daar is dit onderwerp een beetje nieuw. Wat hakkelend wordt er nu steeds meer aan gedaan. De bedoeling is dat in 2010, 40 procent van de zorg door mannen wordt gedaan. Daarbij wil de overheid vooral 25- tot 35-jarigen aanspreken. Het gaat ze niet zo om de vuttende mannen die hun vrouw helpen bij de boodschappen.”

,,Dat kan nog best moeilijk worden. Een grote misser is dat juist de overheid het belang van werken onderstreept. Werken is de norm. Dat maakt het minder geloofwaardig als er ineens wordt gezegd: Het is beter als mannen ook zorgen. Dat beleid mag eerst weleens beter afgestemd worden.”

Vaderschap is veelzijdig onderwerp
Itz -‘Ik heb geen kinderen en ik wil ze ook niet’- noemt het onderwerp vaderschap veelzijdig. Bovendien past het prima in de combinatie van twee studies die hij doet. ,,Ik had geen van de twee, vrouwenstudies of bestuurskunde, apart willen doen. Ik ben begonnen met bestuurskunde. Maar wat heb je daaraan als het geen zinvolle invulling krijgt? Toen ik een keer een extra vak bij vrouwenstudies volgde, dacht ik: dat is het! Het past precies binnen mijn interesses en het sluit prima aan op bestuurskunde -ik ben ook zeker niet de enige die deze combinatie van studies doet. Ook met het schrijven van mijn scriptie merk ik de voordelen. Ik signaleer niet alleen, ik bekijk ook wat de overheid kan doen. Ik draag mogelijke oplossingen aan.”

Emancipatiebehoefte bij mannen
Als voorbeeld noemt hij de neiging van de overheid om normen te stellen. ,,Dat moet achterwege blijven. Dat ze een discussie op gang willen brengen, prima. Maar mannen willen niet horen hoe de overheid het graag zou zien. Er is, denk ik, wel een emancipatiebehoefte bij mannen. Ze weten wel wat ze willen, ze kunnen het alleen niet onder woorden brengen. Vrouwen weten hoe ze eisen moeten stellen, die hebben dat wel geleerd. Bij mannen ligt dat ingewikkelder, maar dat betekent nog niet dat zij zich dan maar van alles moeten laten aanleunen door de overheid. Ik denk dat een discussie al heel wat op gang kan brengen. En een discussie moet niet zo moeilijk zijn. Welke jonge vader wil er nou niet over zijn kind praten?”

Babywereld aantrekkelijk maken voor mannen
,,Lastiger is misschien die zachte, wollige babywereld aantrekkelijk te maken voor mannen. Ik heb veel met deskundigen gesproken die zich bezighouden met mannen en zorg, zoals de Nederlandse gezinsraad, en daaruit bleek één ding: vaders willen niet zo gek veel anders dan vrouwen, maar ze willen het op een andere manier.”

Ter illustratie: ,,Een heel goed voorbeeld is de site www.ikvader.nl. Dat is een stoere site, met een forum, informatie, een winkel. De taal en de invulling zijn vrij robuust en direct, te vergelijken met de Playboy of de Nieuwe Revu. Daar communiceren vaders over hun vaderschap -op hún manier. Wég met de roze wolkjes. Je kunt je afvragen of dat wel kan in die vorm, met sexy grapjes.” Maar ach, vindt Itz, terwijl hij achterover leunt -blij dat zijn scriptie bijna af is: ,,Dat is weer een ander probleem. Vooralsnog zit daar vooral winst.”

Tekst: Nienke Ledegang, gepubliceerd in Trouw op 17 juli 2002.