Sammetje kijken?

Het blijft lastig om in te schatten welke tv- en filmbeelden je kind kan verdragen. Een tijdje terug nam ik mijn zevenjarige zoon IJsbrand mee naar filmmuseum Eye waar hij in een onbewaakt moment een fragment uit Verhoevens cultclassic Spetters voor zijn kiezen kreeg: de scène waarin acteur Hans van Tongeren van een motor wordt geslingerd en met zijn hoofd op een steen valt. IJsbrand praat nog steeds over over dit ongeluk. Gelukkig is er nog altijd Brandweerman Sam, één aflevering na het eten en zijn woelige wereldje vouwt zich ineen tot een vredig geheel.

Voorbeeldige vaderfiguur
Het geheim van Brandweerman Sam moet zijn dat elke aflevering eenzelfde verloop kent. Simpel gezegd: spelende kinderen veroorzaken een gevaarlijke situatie die door Sam wordt opgelost. Sam is geen macho-held, eerder een voorbeeldige vaderfiguur. Alert, bekwaam, handig (van oude fietesonderdelen knutselt hij in zijn schuur machientjes in elkaar) en beschikkend over een jaloersmakend reservoir aan geduld. Zelfs als Norbert Puck, de zevenjarige belhamel uit de serie, het knusse dorp Piekepolder bijna in de hens laat vliegen omdat hij échte kaarsjes in de kerstboom aanstak, houdt Sam het bij een vermanend woord, een milde straf en een gulle lach.

Bedacht door brandweerlieden
Hoewel Sam Tân, zoals de originele titel luidt, een daverend commercieel succes is – de serie is aan meer dan negentig landen verkocht – is hij niet het product van een uitgekiende marketingformule. Sam Tân is for real. De serie is bedacht door twee heuse brandweerlieden, de Engelsen David Jones en Dave Gingell, die jarenlang samenwerkten in de kazerne van het Londense Clerkenwell fire station. Met hun verhalen onder de arm stapten ze naar een illustrator, Rob Lee uit Cardiff. Hij gaf Sam een gezicht in het eerste Fireman Sam-boek dat in 1985 verscheen. Vervolgens benaderde het drietal tv-zender S4C, een zender uit Wales, met het voorstel een serie te ontwikkelen. De tv-bonzen zagen er brood in: ze gaven opdracht poppen te maken van Sam en zijn vrienden en draaiden de eerste afleveringen met behulp van stop-motion technieken. Het kon vier dagen duren voordat één minuut film gereed was. In dit filmpje zie je de tv-Sam in zijn oergedaante:

Nobele waarden
Kinderen, ouders, critici: vanaf de dag van zijn tv-debuut werd Brandweerman Sam door iedereen omarmd, vooral vanwege de nobele waarden die hij overdraagt op de jonge kijkers. ‘Fireman Sam laat zien hoe je kalm kunt blijven tijdens een crisis,’ schreef een recensent. ‘De serie laat zien hoe dingen uit de hand kunnen lopen wanneer je met lucifers speelt, steelt of met een bootje de zee opgaat, herkenbare situaties die ouders de mogelijkheid geven er met hun kinderen over te praten én hen gerust te stellen, want je komt er samen altijd weer bovenop, dat is de boodschap die Sam overbrengt.’

Wereldwijde opmars
Nadat HiT Entertainment, het Engelse bedrijf achter Bob de Bouwer en Thomas de Trein, in 2006 de helft van de rechten verwierf begon Sam aan een wereldwijde opmars die nog altijd voortduurt. Inmiddels maakt Sam ook deel uit van het aanbod van Netflix, de streaming video aanbieder, zodat zijn avonturen op elk gewenst moment van de dag via tv, tablet en smart phone te volgen zijn. Fireman Sam heeft van zijn geestelijke vaders mannen in bonus gemaakt. En in miljoenen huishoudens is ‘Mag ik even een Sammetje kijken, pap?’ uitgegroeid tot een begrip.