Vaders bestaan niet

pcaDie bakfietsen waar vaders hun kinderen mee ophalen? Joh, die zijn alleen maar bedoeld om kratjes bier mee te verslepen. Vaders bestaan niet: kinderen zijn accessoires die camoufleren wat we werkelijk zijn: Slappe Zakken, tot op het bot. Aldus het thema van het boek Slappe Zakken, door Astrid Theunissen. Een recensie.

Mannen willen niet zorgen
Bijna net zo sleets als de stelling dat vrouwen moeten stoppen met werken zodra ze kinderen krijgen, een boodschap die tot ver in de jaren zestig hoge populariteit genoot, is de stelling dat mannen niet kunnen of willen zorgen. Maar de tijd dat zelfs grootste moederkloek niet meer opkijkt wanneer deze belegen boterham wordt geserveerd, nadert met rasse schreden. Nederland raakt langzaam verlost van de moederschapsideologie die een dikke eeuw geleden aan zijn opmars begon. Vaderschap is aan een stille revolutie bezig en steeds meer vrouwen erkennen dat ook zij de wijsheid rond opvoeding niet in pacht hebben. Zover is journaliste Astrid Theunissen nog niet. In 2005 publiceerde zij een artikel in HP/De Tijd waarin zij omstandig verhaalde over haar moedeloosmakende zoektocht naar een man die met haar een gezin wilde stichten. De heren uit de Amsterdamse cafés die Theunissen frequenteerde, wilden wel met haar de koffer induiken maar kinderen ho maar, klaagde Theunissen.

Alle Nederlandse mannen zijn slappe zakken
Ze ondersteunde haar litanie met een subjectieve feitenselectie en trompetterde vervolgens dat álle Nederlandse mannen de titel ‘slappe zakken’ verdienden vanwege de door haar gesignaleerde onwil tot vaderen. Een blik in eenieders eigen omgeving leert dat Theunissen hier wel van een erg nauwe blik op de werkelijkheid blijkt geeft. Zoals een inmiddels metershoge stapel onderzoeken heeft laten zien, is de man die zijn identiteit uitsluitend aan zijn kostwinnerschap ontleende al lang in de geschiedenisboeken verdwenen. Er is immers meer in het leven dan Het Werk. Mannen racen vandaag met bakfietsen vol kinderen door de straten, zelfs zo opzichtig dat columnisten sneren over ijdeltuiten die hun draagzak als peniskoker gebruiken. Ja, wie kent er eigenlijk nog een vader die nooit een verhaal voorleest, niet weet in welke klas zijn kinderen zitten, nooit vertelt over zijn kinderen of nooit een luier verschoont? Vermoedelijk alleen Astrid Theunissen, want, zo stelt ze in De Volkskrant, die bakfietsen hebben we alleen gekocht om er kratjes bier mee op te halen. Oh ja.

Het boek Slappe Zakken
Het is één van de vele soundbites die de journaliste dezer dagen de ether in slingert ter promotie van het boek Slappe Zakken dat ze van haar materiaal heeft gesponnen. ‘Alles wat in dit boek staat is waar gebeurd,’ zo verzoekt de schrijfster ons te geloven. Slappe Zakken opent met de bevalling van haar zoon Titus – ja, het is er toch van gekomen – en schakelt dan een paar jaar terug om de roerige aanloop naar dit moment in kaart te brengen. Theunissen vertelt over haar moederschapsideaal en over haar kinderwens die allengs gefrustreerd raakte: ‘Zo werd ik een meisje aan de bar. Zo’n meisje dat tegen sluitingstijd nog steeds in het café zat en dat daarna, niet gehinderd door afspraken voor de volgende ochtend, een nachtcafé aandeed. Alleen. Nee, dat was niet sneu, ik vond het niet erg om zonder vrienden uit te gaan of alleen achter te blijven want ik was niet het enige meisje zonder gezelschap aan de bar. Ik was omgeven door vrouwen die om dezelfde reden in het café zaten. Ze waren net als ik op zoek naar een vader voor hun kind.’

Karavaan der Slappe Zakken
En natuurlijk trekt de karavaan aan slappe zakken weer voorbij, net als eerder, in haar tijdschriftverhaal, bedekt door een scala aan pseudoniemen. Van deze jongens noteert Theunissen kernachtige uitspraken als ‘Al die luiers ook. Wat een milieuvervuiling’ en ‘Vrouwen zijn slaven van hun hormonen.’  Misdaadjournalist Stan de Jong komt als een der weinige Slappe Zakken onder zijn eigen naam voor in het feuilleton maar hij blogde zelf ook openhartig over zijn affaire met de schrijfster.

omslag babymanagementPapamafia
Ik, zei de gek, passeer ook weer de revu. Wederom als freelancer R. die ‘over de rug van zijn pas bevallen vrouw’ deze website oprichtte, als auteur van het gevaarlijke boek BabyManagement voor Mannen en, jawel, met nóg een eervolle vermelding als roverhoofdman van een gezelschap dat Theunissen als de ‘papamafia’ aanduidt: ‘…een min of meer vast clubje ‘deskundigen’ dat het ‘vaderschap’ had gekaapt en in de media uiterst gewichtig deed over het onderwerp. Dat waren onder meer gezinspedagoog en hoogleraar kinderopvang Louis Tavecchio, relatietherapeute Carolien Roodvoets, bijzonder hoogleraar adoptie René Hoksbergen en de oprichter van IkVader.nl, Henk Hanssen. Zij predikten dat vaders onmisbaar waren voor een evenwichtige ontwikkeling van kinderen. Moeders boden bescherming en begrip, vaders bevestigden en daagden uit.’

Prins als Slappe Zak
Maar zie, tenslotte vindt het meisje aan de bar haar prins, een collega-journalist die onder de naam De Oude Bekende wordt opgevoerd. Deze Oude Bekende draait er volgens Theunissen niet omheen. Al tijdens de eerste flirts laat hij terstond weten een kind van haar te willen, een uitspraak waar de schrijfster, die tegen die tijd ook al een gang naar de spermabank achter de rug heeft, natuurlijk als een blok voor valt. Maar zodra ze inderdaad zwanger is, valt zelfs de prins van zijn witte paard: ook hij is een slappe zak. ‘Hij gedroeg zich op een manier die ik niet begreep. Hij zei blij te zijn met de zwangerschap, maar wilde zijn ouders niet vertellen dat hij vader werd.’  Verzoeningspogingen lopen op niets uit. ‘Er was gedeelde euforie bij het zien van de foetus op de echo, maar diezelfde avond werd glashelder dat we verliefder waren geweest op een toekomstig kind dan op elkaar. (…) Ik bezat zwangerschapshormonen, hij een kort lontje.’ En: ‘Hij wilde niet over een kind praten. Hij had ook geen zin om erover na te denken. Ik bepaalde toch alles.’

Slap zakje
En zo keert het verhaal terug naar de openingsscène. De dubbele geboorte van zoon Titus en de BOM-Moeder die zich voor de taak gesteld ziet een jongen op te voeden. ‘Ik betwijfel echter of het me lukt om van mijn stabiele zelfstandige jongen uiteindelijk toch geen slap zakje te maken. Ik blijf wel mijn best doen, want ik word op een dag graag nog eens oma.’  Voor licht-masochistische mannen en vrouwen zónder kinderwens is Slappe Zakken amusante, vlot geschreven chicklit, schets van een tijdsbeeld dat gelukkig al ver achter ons ligt.

37 seconden
Maar eh, waar gebeurd? Het vergt haast een nieuw boek om al het door Theunissen als feit gepresenteerde materiaal te ontzenuwen. Eén (veelzeggend) voorbeeld. Als bewijs voor haar stelling dat mannen niet willen zorgen, verwijst Theunissen in haar boek maar ook in interviews, naar een onderzoek waaruit zou blijken dat vaders van jonge kinderen niet meer dan 37 seconden per dag met hun kinderen praten. Het onderzoek waar dit getal uit naar voren komt, is uitgevoerd in 1971 door twee psychologen uit Boston, Freda Rebelsky en Cheryl Hanks. Omdat ook toen al werd gesproken over de moderne vader, wilden de onderzoeksters vaststellen hoe betrokken de heren in real-life waren.

Negentien vaders
Aan het onderzoek namen negentien vaders deel, allen met kinderen in de leeftijd van 0 tot 3 maanden. Aan de kleren van de baby’s werden voice-activated microfoontjes gehangen. Eens per twee weken, gedurende drie maanden, registreerden deze microfoontjes 24 uur lang de geluiden die tussen vader en baby werden uitgewisseld. De psychologen stelden vast dat ‘vaders gemiddeld 37.7 seconden per dag praten met hun nul tot drie maanden oude baby.’ Dat het onderzoek was uitgevoerd onder een niet-representatieve groep van welgeteld negentien vaders en dat er nog wel wat meer op de gevolgde methode viel af te dingen, weerhield Rebelsky en Hanks er niet van hun bevindingen bij Child Development aan te bieden. Na publicatie in dit gerenommeerd medisch vaktijdschrift bliezen populaire media de 37,7 seconden tot groteske proporties op, als zouden alle vaders niet meer dan een halve minuut per dag met hun baby’s praten.

Canard
De 37-seconden mythe werd vervolgens gretig overgenomen door sommige feministes die er hun geloof dat mannen in feite niets om kinderen geven mee probeerden te onderbouwen. Talloze onderzoeken hebben de ‘conclusies’  van Rebelsky en Hanks omver geblazen. Het onderzoek van het duo, en de echo daarvan, staat te boek als een van de grootste canards uit de opvoedingsliteratuur. Dat Theunissen dit veertig jaar oude, volledig gefileerde onderzoek anno 2010 presenteert als bewijsstuk is niet alleen lachwekkend maar vooral illustratief voor haar benadering van het journalistieke vak.

Slappe Zakken
Auteur: Astrid Theunissen
ISBN: 978 90 600 5854 1
Aantal pagina’s: 272 blz.
Uitgever: Thomas Rap
Prijs: € 17.90