Beim Documenta: Kunst voor die Kinder?

Voor vaders met ambitie is kunst een onlosmakelijk deel van de opvoeding maar, hoe ver ga je daarin? Houd je het bij een knutselcursus en incidenteel museumbezoek of troon je je kinderen bijvoorbeeld mee naar de Documenta, de grootse vijfjaarlijkse kunsttentoonstelling die momenteel in het Duitse Kassel plaatsvindt? Ik besloot drie kindervakantiedagen aan kunst met de grote K op te offeren. Of het een wijs besluit was?

Treinstations
‘Zelfs schilderijen zijn interessanter!’ Na drie dagen rondstruinen door in onbruik geraakte treinstations, verlaten fabriekshallen, statige galeries en de vele andere locaties waar Poolse Documenta-curator Adam Szymczyk de door hem vergaarde kunsten laat zien, ontsnapt deze bevrijdende verzuchting aan zoon IJsbrand (11). Dat hij, bepaald geen liefhebber van schilderijen, nu een wand met goudgerande lijsten prefereert boven ’de belangrijkste tentoonstelling van actuele beeldende kunst in de wereld’, zoals de Documenta zich afficheert, wil heel wat zeggen.

Vitrines met gesloten boeken
Beeldend? Zeker bij drie zalen stuiten we na de entree op vitrines waar zonder al teveel uitleg gesloten boeken onder het glas liggen. We kunnen de donkere kaften bestuderen, meer niet. Ook na binnenkomst van een van de hoofdattracties, de documenta Halle, worden we door raadsels begroet: bakken met elpees en kledingrekken met vrolijke jasjes van de in 2006 overleden Malinese zanger-gitarist Ali Farka Touré. Wat wil Szymczyk ons met deze garderobe-uitstalling vertellen? Is het een herinnering aan een eerder optreden van Touré’s band? Een boodschap over een muzikale ontworsteling aan de greep van het kolonialisme?

Schuld en boete
Vermoedelijk het laatste. De thematiek die zich na verloop van tijd aan ons opdringt is er een van schuld en boete. De geselecteerde kunstenaars zijn voornamelijk afkomstig uit niet-westerse landen en zij hebben de gelegenheid aangegrepen de gevolgen van het westers imperialisme nog eens over de bezoekers uit te storten. Prima natuurlijk, zolang de vingerwijzing wordt verpakt in een bries van creativiteit die het stof van de hersenen wegblaast maar dát is helaas slechts zelden het geval. Geconfronteerd met de vele primaire activistische boodschappen die op me af worden gevuurd, voelt het alsof ik langs de met graffitikreten ondergespoten muren van het Amsterdam van de jaren tachtig loop.

Vrijheidstempel
Natuurlijk valt er ook het nodige te genieten. Het idee van de Argentijnse kunstenares Marta Minujín om honderden boeken die ooit in een land verboden zijn – van Anne Frank tot Harry Potter – te gebruiken als bouwstenen voor een Griekse vrijheidstempel is even imposant als geniaal. En ook het werk van de Mexicaan Guillermo Galinda, die met wrakstukken van in Lesbos aangespoelde vluchtelingenboten immens grote instrumenten bouwde, zal nog lang na echoën – bij mij althans. IJsbrand en ook mijn toch in kunst geïnteresseerde dochter Rosa (16) concludeerden dat Documenta hooguit iets is voor ‘ouderen die geen belangstelling hebben voor de toekomst’.

Digitale media
Dat de loodzware historische kost ook nog eens wordt geserveerd zonder inventief gebruik van digitale media die tot interactie uitnodigen, vormde voor hen nog het grootste struikelblok. Hier en daar ligt een iPad te slingeren en op sommige plekken wordt een videowall ingezet: ‘In één hoekje van de Dutch Design Week worden meer technologische middelen gebruikt dan dan in de hele Documenta,’ mopperde Rosa. Nein, voor kinderogen allerminst inspirerend dus, deze Documenta. Maar we sluiten niet uit dat de diepere betekenis van al hetgeen we zagen zich over een jaar of vijf alsnog aan ons zal openbaren.