Het electronisch kind dossier: Rouvoets geheime wapen

Terwijl minister Rouvoet zijn dure centra’s voor Jeugd en Gezin aan het uitventen is, werkt het kabinet aan een digitale takeover: het elektronisch kinddossier. Vanaf volgend jaar heeft elke hulpverlener toegang tot een digitaal dossier. Hierin zit alle relevante informatie over ieder kind dat in Nederland geboren wordt. Helemaal onomstreden is het kinddossier echter niet: boze tongen waarschuwen voor een ‘Big Brother effect’. Is die vrees terecht?

Maasmeisje gevonden
In de zomer van 2006 werden lichaamsdelen van een meisje in de Rotterdamse Nieuwe Maas aangetroffen. Het bleek te gaan om het lichaam van Gessica (12), beter bekend als het ‘Maasmeisje’. De vader van Gessica wordt ervan verdacht zijn dochter te hebben omgebracht. Vier inspecties onderzochten vervolgens de wijze waarop aan het gezin hulp was verleend. De conclusie was vernietigend: maar liefst tien instanties waren betrokken bij de hulpverlening aan het meisje en alle tien werkten zij precies langs elkaar heen. Dit had mogelijk voorkomen kunnen worden met een elektronisch kinddossier, meende de inspectie.

Dood van Victoria Climbié
In Engeland vormde de dood van de 8-jarige Victoria Climbié in 2000 aanleiding tot hervormingen in de jeugdzorg. Vicoria werd stelselmatig mishandeld door haar tante, maar ook hier greep geen van de betrokken hulpinstanties in. Om de bureaucratie tegen te gaan, legden de Engelsen de ‘Information Sharing Index’ aan. Hierin werden de gegevens van alle Engelse kinderen vastgelegd: van schoolprestaties tot en met politiedossiers.

Stichting Electronisch Kind Dossier
Nu lijkt het in Nederland ook zover. Terwijl Rouvoet honderduit praat de gezinscentra’s die hij uit de grond wil stampen, wordt een plan van het vorig kabinet geruisloos uitgevoerd – zonder dat daar ook maar een baksteen aan te pas komt. Het zit zo: alle 3,8 miljoen kinderen van 0 tot 19 jaar krijgen vanaf 2008 een elektronisch kinddossier. In het dossier zit allerlei informatie over het kind, zoals de gezinssituatie, omgeving en gezondheidsrisico’s. Het initiatief wordt ontwikkeld door het ministerie van VWS, in samenwerking met GGD Nederland, brancheorganisatie ActiZ en de VNG. Het kabinet trekt maar liefst 23,5 miljoen euro voor de bouw van het kinddossier. Het project is ondergebracht in de Stichting Elektronisch Kind Dossier (EKD).

Persoonsgebonden pas
Het systeem werkt als volgt: alle jeugdartsen, consultatiebureauartsen en de medewerkers die de afspraken maken, krijgen een speciale, persoonsgebonden pas. Alleen met dit pas krijg hulpverleners toegang tot het digitale bestand. Via een Burger Service Nummer, een soort sofinummer dat elke inwoner in de loop van dit jaar krijgt, kan bijvoorbeeld een arts dan elk willekeurig kind opzoeken en in één klap alle relevante gegevens over hem of haar opvragen.

Buiten beeld
‘Uit de recente gezinsdrama’s is gebleken dat de verschillende hulpinstanties niet goed met elkaar samenwerken. Kinderen raken vaak buiten beeld, bijvoorbeeld door verhuizingen die niet gemeld worden,’ zegt Paul Dral, woordvoerder van de Stichting Elektronisch Kind Dossier. Volgens Dral gaat het digitale dossier daar verandering in brengen. ‘Dit is veel overzichtelijker, omdat de gegevens nu in een landelijke database worden opgeslagen. Bovendien wordt het systeem gekoppeld aan de verwijsindex, een ander initiatief van Jeugd en Gezin, waardoor alle hulpverleners in één oogopslag kunnen bekijken wie er allemaal bezig zijn met het kind. Zo kunnen ze contact met elkaar opnemen en beter samenwerken.’

Privacygoeroe’s
Volgens Dral komt de privacy van kinderen met het kinddossier niet in gevaar. ‘Die vrees komt om de hoek kijken bij alles waar een computer bij betrokken is, dezelfde kinddossiers worden nu ook al bijgehouden door de GGD, maar die liggen opgeslagen in kasten met papier. De techniek verandert, de privacy blijft gelijk.’ Maar, daar zijn de privacygoeroe’s van het College Bescherming Persoongegevens (CPB) niet helemaal gerust op. Stiekem houden ze een klein oogje in het zeil. ‘Wij gaan er op toezien dat de privacy niet geschonden wordt. Dat doen wij naar aanleiding van een klacht of ambtshalve,’ zegt woordvoerder Koosje Verhaar. Gaat het CPB proberen het systeem te kraken, om te kijken of het wel waterdicht is? ‘Néé,’ bevestigd het CPB haar reputatie als blaffende waakhond zonder tanden, ‘wij kijken alleen of het voldoet aan de wet, net als altijd.’ 

Ordina vs. Getronics
Ondertussen woedt op de achtergrond nog een aanbestedingsstrijd tussen twee ICT-bedrijven die de megaklus ‘kinddossier’ beiden wel wilden binnenslepen. Ordina, al langer betrokken bij een vergelijkbaar (regionaal) dossier-systeem, kreeg de opdracht niet. Volgens Stichting EDK omdat de aanbieding van Ordina ‘financiëel minder aantrekkelijk’ zou zijn. De stichting noemde de aanbieding zelfs ‘ongeldig’ en gunde concurrent Getronics de opdracht. Ordina pikte dit niet en stapte naar de rechter die het bedrijf op 13 juni in het gelijk stelde. De Utrechtse rechter vond juist de aanbieding van Getronics ‘ongeldig’ en wees de opdracht aan Ordina toe. Getronics overweegt nog in beroep te gaan tegen dit besluit.

Oplossing 1.0
Hoe dan ook: zodra het juridisch gekrakeel – en de daarbij behorende afkoopsommen – zijn afgewikkeld, kan ‘Big Brother’ in elkaar worden geschroefd. Laten we hopen dat hij snel overeind staat. Voordat Rouvoet weer begint over zijn oplossing 1.0: gebouwtjes met nog meer hulpverleners achter plastic koffiebekertjes.