Willem Wijma-erfenis: 'Ik heb geen woord gelogen'

De kwestie rond de erfenis van de Nederlandse emigrant Willem Wijma blijft de gemoederen bezig houden. Wijma’s dochter, de Groningse Janna de Jager (52), verloor  het proces dat ze voerde tegen de drie Australische ‘donorkinderen’ van haar vader. Nu moet ze ook opdraaien voor de proceskosten. Andreas Kouwenhoven tekende exclusief haar bewogen verhaal op. ‘Als ik voor die spiegel ga staan, kan ík mijzelf aankijken en zeggen: jij hebt geen woord gelogen.’

Verjaardagskaart
‘Kijk, hier heb ik een kaartje van Julie.’ Janna pakt een knalrode verjaardagskaart uit een oud, houten kistje. Ze klapt de kaart open en leest voor: ‘Dear Janneke, Wishing you lots of happines on your special day, may you have many more years of succes and happiness. Love as always, Julie.’  Er verschijnt een vinnig lachje op haar gezicht. ‘Uit 1997. Tja, toen was alles nog koek en ei tussen Julie en mij.’

Zonnebloemvelden
Onder een reusachtige parasol zit Janna de Jager in haar sierlijke achtertuin. De 52-jarige Groningse draagt een lange, zwarte broek onder een groen bloemetjestruitje. Voor haar ligt een berg zakdoeken op tafel, Janna is snipverkouden. Haar woonplaats Stedum, een klein plattelandsdorpje in Groningen, wordt omringd door ruime weilanden, riviertjes en zonnebloemvelden. Stilte overheerst. Het omkappen van een aantal populieren langs de Stationsweg is zo ongeveer het enige wat de tongen losmaakt van de zwijgzame dorpsbewoners. Janna’s woning staat pal tegenover een klein haventje waar een paar boten in dobberen. De achtertuin bestaat uit een strak gemaaid grasveldje en twee terrasjes. Middenin de tuin staat een grote kippenren waar ook twee konijnen in rondhuppelen. Zal haar rustieke verblijf nog lange tijd in haar bezit blijven? Dat is plots een grote onzekerheid geworden voor Janna. Somber legt ze de verjaardagskaart van Julie weer terug in haar kistje. ‘Ik snap nog steeds niet waarom het zo gelopen is. Tien jaar geleden waren we nog vriendinnen.’

Familievete
Een groter contrast is nauwelijks denkbaar: een decennium later staan de twee oude ‘vriendinnen’ Janna de Jager-Wijma en Julie Mouglalis lijnrecht tegenover elkaar in een bittere strijd om het vermogen van hun vader, Willem Wijma. Janna en haar twee zussen vormen samen de Nederlandse familietak van vader Wijma. Maar daar bleef het niet bij: Wijma liet ook drie kinderen na bij ene Constance Sullivan, een Australische vriendin van hem. Constance was getrouwd met een onvruchtbare man en vroeg aan de Nederlander of hij haar kinderwens kon vervullen. Wijma verwekte daarop als een ‘zaaddonor’ drie kinderen: Julie, Geoffrey en Scott. In 2001 kwam Wijma te overlijden. Onverwachts ontbrandde er een juridisch gevecht tussen de Nederlandse en de Australische kinderen om zijn erfenis. De familievete haalde wereldwijd bijna alle krantenkoppen, vooral omdat de Australische Julie een beroemde zakenvrouw is in haar land. Ruim een maand geleden gaf de rechter Julie en haar familie gelijk: de Australische kinderen delen mee in de erfenis. Daarmee kwam er een voorlopig einde aan het conflict.

Proceskosten
Maar voor Janna is het nog lang niet voorbij. Zij kreeg onlangs van de rechter te horen dat zij alle proceskosten moet betalen: bij elkaar zo’n 140.000 euro. Inmiddels kan zij niet meer in hoger beroep – die deadline verliep op 15 april. Janna is er kapot van. Ze heeft het hele weekend in bed gelegen. ‘Ik kon het gewoon niet aan. Ik voelde ik mij naar, beroerd en ellendig.’

Jeugdjaren
Vandaag is zij weer voor het eerst buiten. Naast haar zit echtgenoot Frans met de hond op schoot. Janna praat zachtjes en formuleert lange zinnen, met uitgebreide pauzes ertussen. Van een Gronings accent is nauwelijks sprake, zij heeft dan ook niet haar hele leven in het plattelandsdorpje gewoond. Janna’s geboorteland ligt aan de andere kant van de wereld: Australië. Daar trokken haar ouders Willem en Trijntje in de jaren ’50 per schip naar toe. Willem kwam uit een Utrechts boerengezin en werkte als koetsier voor Hotel Hanenburg in Sneek. In het stadje ontmoette hij tijdens een avondje uit een mooie Friese meid: het was de 17-jarige Trijntje. De twee werden verliefd en gingen samen, zoals veel Nederlanders toentertijd, op zoek naar de gouden bergen in Australië die hen als emigranten beloofd werd. Dat viel echter bitter tegen. Willem moest hard werken op een Australische boerderij, terwijl Trijntje van dochter Janna beviel. Al gauw werd Trijntje haar verblijf in Australië zat en keerde met haar dochters Tineke en Janna voor een half jaar terug naar Nederland. Daar liep ze iemand anders tegen het lijf. Een vriend van Willem kreeg lucht van Trijntje’s nieuwe liefde en stuurde een telegram naar zijn vriend in Australië. Dat betekende het einde van hun huwelijk.

Stiefvader
Al snel maakt Janna kennis met haar nieuwe stiefvader. ‘Hij was een alcoholist. Toen ik hem een keer niet gehoorzaamde, sloeg hij mij bont en blauw met zijn vuisten. Maar omdat ik aan het strijken was, kon ik mij verdedigen met een strijkijzer en deinsde hij terug. Tijdens het eten nam mijn stiefvader wraak: iedereen werd soep opgeschept en toen hij bij mijn bord aankwam, haalde hij vol uit op mijn wang met een hete soeplepel. “Dat was nog voor vanmiddag,” zei hij grijnzend.’ Janna buigt haar hoofd. ‘Ik ben met schoppen en slaan groot gebracht, maar heb wel altijd voor mijn ouders gezorgd. Jij verklaart mij voor gek dat ik dat gedaan heb.’ Vragend kijkt ze haar man Frans aan. Die knikt instemmend. Janna: ‘Het was elke dag oorlog thuis. Mijn stiefvader was een tiran.’

‘I’m your daddy!’
Ze snuit haar neus en staart even naar het kleine vijvertje in het midden van de tuin. ‘Op mijn twaalfde kwam ik er via een nicht achter dat mijn stiefvader niet mijn echte vader was. Die zat in Australië! Vijf jaar later zag ik hem voor het eerst, in het huis van mijn oudere zus Tineke. Ik zat in de woonkamer op hem te wachten. Opeens ging de deur open en er stond een man in de deuropening die zei: “Hello, I’m your daddy”. Er was iets van herkenning. Mijn moeder was een heel klein, tenger vrouwtje en ik had juist grote handen. Toen ik hem zag, wist ik: dat is mijn vader.’

Vrouwenverslinder
Janna omschrijft haar vader als een echte womanizer. ‘Hij was in zijn jonge jaren een aantrekkelijke man voor vrouwen. Simpel zat. En dan ook nog galant en vrijgezel, geef hem eens ongelijk? Hij had zat vriendinnen hoor, ik heb hier stapels met foto’s liggen van mijn vader met allemaal andere vriendinnetjes.’ Haar man grinnikt. Hij pakt het kistje erbij en legt tientallen foto’s uit op de tafel. Op alle plaatjes poseert de jonge Willem met aantrekkelijke jonge vrouwen. Janna: ‘En Constance, de vrouw waarbij hij die ‘donorkinderen’ verwekt heeft, beweerde in de rechtszaak dat ze vierenveertig jaar lang een relatie met mijn vader gehad heeft! Ze liegt!’ Janna nipt even aan haar thee. ‘Ik heb altijd goed contact blijven houden met mijn vader. We belden iedere week en hij kwam om de drie jaar naar Nederland om ons te bezoeken.’

Verrassing
Zo ook in juni 1995. Maar dit keer heeft de Nederlandse emigrant een verrassing in petto. ‘Hij liet mij een foto zien van een jonge, mooie vrouw. Ik zei: “Pap, dat je een nieuwe vrouw hebt vind ik niet erg, maar wel dat ze jonger is dan mij!” Toen maakte hij duidelijk dat het om zijn dochter Julie ging en vertelde vol trots het hele verhaal over zijn ‘donorkinderen’. Niet lang daarna zijn we bij hen op bezoek geweest in Australië. De verhouding met zijn Australische kinderen was hartelijk, het klikte wel.
In datzelfde jaar hebben we het voor het eerst over zijn erfenis gehad. Hij had een testament opgemaakt en bewaarde het in de kluis in zijn slaapkamerkast (zie foto rechts). Zijn geld zou gaan naar de Nederlandse dochters. Ook had hij nog 20.000 dollar verstopt in een kartonnen videobox: de helft daarvan was voor mijn reiskosten en de andere voor zijn executeur Henk Korporaal, een vriend uit Sydney.’

Ziek
Een jaar later reist Janna weer af naar Australië, maar dit keer omdat haar vader ernstig ziek is. ‘Hij lag in het ziekenhuis en liet een dokter bellen of ik alsjeblieft wilde komen. Ik heb geld geleend en ben erheen gevlogen, maar ik heb de Australische kinderen nergens gezien. Waar waren ze? Was het voor hen niet veel makkelijker om vanuit Australië hem te bezoeken dan voor mij om de halve wereld over te vliegen? Als ze zoveel contact met mijn vader hadden, zouden ze hem toch wel een bezoekje hebben gebracht?’

Noodlot slaat toe
Vader Wijma blijft kwakkelen met zijn gezondheid. In 2001 slaat het noodlot toe. Op een mooie oktobermiddag gaat bij Janna de telefoon. ‘Het was de oude mevrouw Sullivan. In één adem zei ze: “Ik heb slecht nieuws voor je: je vader is dood. En je moet een paar papieren tekenen om te bevestigen dat mijn kinderen ook van hem zijn.” Mijn oren klapperden, ik kon het gewoon niet geloven.’
Janna neemt het eerste vliegtuig richting Australië. Als ze het huis van haar vader binnen gaat, komt haar ergste nachtmerrie uit. ‘De Australische kinderen waren door de buren binnen gelaten en hadden het hele huis overhoop gehaald. De kluis stond wagenwijd open en het testament was weg. Ook de 20.000 dollar in het keukenlaatje was nergens meer te bekennen. Direct na de crematie namen de Australische kinderen mij mee naar een advocaat. Ik kreeg een stapel papieren voor mijn neus en moest tekenen dat zij ook recht hadden op de erfenis. Toen duidelijk werd dat ik niet ging tekenen, barste de bom.’ Als Janna net weer een paar dagen thuis is, gaat de telefoon opnieuw. ‘De Sullivans hadden een advocaat in de arm genomen om de erfenis op te eisen. Toen was ik verplicht om ook een advocaat te nemen. Zo ben ik deze vreselijke rechtszaak in gesleept, en niet anders.’
In de rechtszaak komt naar voren dat de Australische ‘donorkinderen’ na Wijma’s dood stiekem een wenkbrauwhaar uit zijn lichaam hebben getrokken voor een DNA-test. De Groningse snapt er niets van. ‘Waarom moest dat allemaal stiekem? Waarom hebben ze niet vóór zijn dood gevraagd of hij ze wilde erkennen? Misschien had hij dat nog wel gedaan ook. Maar zo ga je toch niet met mensen om?’

Angst
Haar man staat op. ‘Ik ga even die pomp erin zetten.’ Janna, bezorgd: ‘Doe je wel rustig aan?’ Frans: ‘Ja, rustig maar.’ Janna’s man is een hartpatiënt. ‘Het gaat niet goed met hem. Vorige week donderdag is hij geopereerd aan zijn hart, maar dat is mislukt. Hij loopt erbij alsof hem niets mankeert, maar dat is slechts schijn.’
Treurig kijkt ze naar haar man, die inmiddels op zijn knieën is gaan zitten en aan de kapotte fontein in het vijvertje sleutelt. Ze heeft een prachtige tuin, twee kinderen, een schoonzoon en een lieve echtgenoot, maar toch is het leven voor Janna één grote onzekerheid geworden. Door de verloren rechtszaak draait ze voor alle proceskosten op: een tonnenbedrag, dat ze nooit zal kunnen betalen. ‘Ik héb helemaal geen geld. Mijn man en ik leven van een ziekteuitkering en mijn huis is van de bank. Nu loop ik de kans om dit allemaal kwijt te raken, en waarom? Wat heb ik dan fout gedaan?’
De tranen rollen van haar gezicht af. ‘Ik ben nu 52. Dat betekent dat ik nooit meer van die schuld afkom, ook al krijg ik een betalingsregeling. Op de brief die ik aan de Australische premier schreef, kreeg ik geen reactie. Op deze manier zie ik geen toekomstperspectief meer. Elke dag ben ik bang dat er post komt, met de rekening. En waar moet ik het geld vandaan halen? Ik sta er mee op en ga er mee naar bed. Het maakt me angstig.’

Geen woord gelogen
Janna pakt het zoveelste papieren zakdoekje van tafel en veegt haar tranen weg. ‘Maar één ding weet ik zeker.’ Ze wijst resoluut naar de woonkamer, waar een oude spiegel aan de muur hangt. ‘Als ik voor die spiegel ga staan, kan ík mijzelf aankijken en zeggen: jij hebt geen woord gelogen.’