gevaarlijke stoffen

Schadelijke stoffen kunnen kinderwens bederven

gevaarlijke stoffenHeb jij (nog) een kinderwens en kom jij of je partner op het werk in aanraking met schadelijke stoffen? Zoja, dan is het opletten geblazen! Deze stoffen kunnen een negatieve invloed op je vruchtbaarheid uitoefenen. Dit najaar start de overheid een offensief om (aanstaande) ouders te informeren over dit onderbelichte onderwerp.

 

Kappers en schilders
Dagelijks werken honderdduizenden mannen en vrouwen in Nederland met (gevaarlijke) stoffen. Zo gebruiken schilders en kappers (haar)verf en andere producten waar schadelijke componenten in kunnen zitten. In ziekenhuizen, apotheken en laboratoria kan het personeel regelmatig in aanraking komen met narcosegassen, medicijnen en andere (gevaarlijke) stoffen. Sommige stoffen kunnen met name schadelijk zijn voor mensen met een kinderwens, zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven. Die stoffen kunnen namelijk een effect hebben op de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen of het (ongeboren) kind. Wilt u graag kinderen of bent u zwanger? Informeer dan naar de risico’s van de gevaarlijke stoffen waaraan u kunt worden blootgesteld op het werk.

Wat zijn reproductietoxische stoffen?
Stoffen die de vruchtbaarheid of de (ongeboren) baby kunnen beïnvloeden, worden ‘voor de voortplanting giftige stoffen oftewel ‘reproductietoxische’ stoffen genoemd. De effecten kunnen zich zowel bij vrouwen als bij mannen voordoen. Zeker als u een kinderwens hebt, zwanger wilt worden of dat misschien net bent, is het van groot belang om te weten of u op het werk in contact komt met stoffen die gevaar kunnen opleveren voor de vruchtbaarheid of het ongeboren kind. Dat geldt overigens ook voor mannen met een kinderwens. Zo kan de kwaliteit van de zaadcellen verslechteren door het contact met reproductietoxische stoffen.

Enkele voorbeelden
Voorbeelden van gevaarlijke stoffen zijn bepaalde chemicaliën en organische oplosmiddelen die voorkomen in verf, lak, lijm en reinigingsmiddelen. Als u werkt met chemicaliën of bestrijdingsmiddelen, bent u waarschijnlijk wel op de hoogte van de risico’s. Maar ook als u grafisch vormgever bent (denk aan inkt en kleurstoffen) of als kapster met haarverf en permanentvloeistof werkt, moet u extra alert zijn. Ook kunnen sommige bestrijdingsmiddelen die in de (glas)tuinbouwsector gebruikt worden en reinigingsmiddelen waar men in stomerijen mee werkt, gevaarlijk zijn voor mensen in de vruchtbare leeftijd. Verpleegkundigen die kunnen worden blootgesteld aan narcosegassen of cytostatica (kankerremmende geneesmiddelen), lopen eveneens risico.

Lijst van ‘voor de voortplanting giftige’ stoffen
Als u twijfelt of bepaalde stoffen waar u mee werkt, mogelijk schadelijk zijn voor de voortplanting, raadpleeg dan de niet-limitatieve lijst met giftige stoffen die opgesteld is door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze lijst bevat zowel de door de EU als de door de Gezondheidsraad ingedeelde stoffen. Omdat er regelmatig nieuwe gegevens bijkomen, wordt de lijst tweemaal per jaar bijgewerkt. De lijst is te downloaden via de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, www.szw.nl, onder de kopjes Veilig werken, Reproductie toxische stoffen, Informatie voor werknemers, ‘Hoe weet u of een stof gevaar oplevert voor de voortplanting?’

Als u zwanger bent of wilt worden

  • Kijk in de risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e) van uw werkgever wat de specifieke risico’s zijn tijdens de zwangerschap en de periode van borstvoeding.
  • Vraag eventueel advies aan de (bedrijfs)arts. Uw werkgever moet zich in geval van blootstelling in ieder geval houden aan de grenswaarden.
  • Werkt u met een verpakt product, kijk dan op het etiket of er schadelijke stoffen in zitten. Informeer bij twijfel bij uw werkgever naar gevaren bij het bereiden of toedienen.
  • Als u zwanger bent of borstvoeding geeft, mag u niet verplicht worden om te werken met stoffen die schadelijk kunnen zijn voor uw gezondheid of die van uw (ongeboren) kind.

Welke verplichtingen heeft uw werkgever?
Uw werkgever is verplicht om een risico-inventarisatie en –evaluatie (ri&e) te maken. Dat betekent dat de aanwezigheid van alle gevaarlijke stoffen in het bedrijf geregistreerd moeten worden en de volgende gegevens genoteerd:

  • de naam van de stof
  • de gevaren die de stof oplevert
  • in welke (werk)situatie en op welke manier blootstelling aan de stof kan plaatsvinden
  • welke maatregelen zijn getroffen om blootstelling aan de stof te voorkomen

Van iedere stof die de voortplanting kan schaden, moet daarnaast bekend zijn:

  • hoeveel van die stof in uw bedrijf voorkomt
  • hoeveel mensen werken op de plek waar die stof voorkomt
  • het type werkzaamheden dat met die stof wordt uitgevoerd

U, als werknemer, hebt altijd recht op inzage in de ri&e van het bedrijf en het register van gevaarlijke stoffen.

Etiket of veiligheidsinformatieblad
Als stoffen mogelijk schadelijk zijn voor de voortplanting en door de EU als zodanig zijn ingedeeld, moet dat vermeld staan op het etiket van de verpakking of in het bijgesloten veiligheidsinformatieblad (VIB). Het etiket of informatieblad bevat dan een gevarensymbool en/of een bijbehorende waarschuwingszin. R-zinnen geven bijzondere gevaren (Risks) aan. Voor reproductietoxische stoffen zijn dit:

  • R 60 Kan de vruchtbaarheid schaden
  • R 61 Kan het ongeboren kind schaden
  • R 62 Mogelijk gevaar voor verminderde vruchtbaarheid
  • R 63 Mogelijk gevaar voor het ongeboren kind
  • R 64 Kan schadelijk zijn via de borstvoeding

Let op
Als er geen waarschuwingszinnen op een etiket staan, is dat geen garantie dat er geen gevaar is. Van veel stoffen zijn de mogelijk schadelijke eigenschappen (nog) niet beoordeeld.

Meer informatie
In de TNO-brochure ‘Kinderwens, zwanger en stoffen op het werk’ staat helder beschreven wat u moet weten als u kinderen wilt, zwanger bent of borstvoeding geeft. U kunt de brochure downloaden via www.szw.nl, onder de kopjes Veilig Werken, Reproductie toxische stoffen, Dossier: Reproductie toxische stoffen met alle officiële publicaties, Brochure VASt.

FNV Bondgenoten heeft een folder en brochure uitgegeven over zwangerschap en werk. De folder en brochure zijn te downloaden via www.arbobondgenoten.nl.

Over het werken met gevaarlijke stoffen is een Arbo Informatieblad ‘Gezondheidsrisico’s van gevaarlijke stoffen’ (nr. 31) beschikbaar.

Er is ook een Arbo Informatieblad beschikbaar over Zwangerschap en Arbeid (nr. 12).

Ook de nationale MAC-lijst met de grenswaarden voor blootstelling is een Arbo Informatieblad. U kunt de bladen bestellen bij Sdu Uitgevers, www.sdu.nl.