bint toneelvoorstelling recensie

Kan Bint de klassen stil krijgen?

bint toneelvoorstelling recensie Zou Bint, het schoolhoofd van de ‘stalen tucht’ uit de gelijknamige roman van F. Bordewijk, het redden op een middelbare school anno 2016? Hij weet zich in elk geval wél te handhaven in het toneelstuk waarmee hij momenteel door het land toert. Henk Hanssen nam zijn 16-jarige dochter mee naar deze voorstelling. ‘Op onze school kunnen we best een beetje Bint gebruiken.’

Experiment
Het zou een aardig experiment zijn voor een ambitieuze leraar Nederlands. Nodig Jules Croiset, de acteur die Bint met gezag gestalte geeft, uit om op een 4 VWO-klas zijn systeem van stalen tucht te beproeven. Vermoedelijk zou hij de leerlingen eerst gebieden het lokaal te ontdoen van posters, vetplanten, de beamer en het digibord. Kale schoolbanken, dat is meer dan voldoende. En uiteraard zou hij alle mobiele telefoons in beslag nemen, helemaal omdat hij zou zijn ontploft nadat hij in de krant las dat er heden ten dage een app bestaat waarmee leerlingen hun docenten kunnen beoordelen. ‘Het is de omgekeerde wereld!’ zou hij briesen. ‘Gemoedelijkheid, verbroedering, niets daarvan! De meester mag niet tot dit niveau afdalen, het is de scholier die moet klimmen! Niet door vragen te stellen – vragen is slechts een geraffineerde poging om een ander omlaag te halen – maar door blind te gehoorzamen!’

bint toneelvoorstelling recensie
Weggepest
Net als de roman, draait ook de toneelversie van Bint om een nieuwe leraar die op een school invalt voor een docent die is weggepest. De leraar, De Bree, krijgt van het schoolhoofd de opdracht om met ijzeren vuist te regeren over de opstandige leerlingen van de klas 4D die hij als ‘De Hel’ aanduidt. Hoewel hij zijn twijfels heeft, voldoet De Bree aan het verzoek en wel met een steeds grotere ijver. Sluimerend verzet van collega-docenten en zelfs de zelfmoord van een leerlingen kunnen hem niet van zijn stuk brengen. Als Bint afscheid neemt van de school, treedt De Bree in zijn voetsporen om het tuchtsysteem voort te zetten.

rosa-bij-bint-toneelvoorstelling

Rosa (rechts) en haar vriendin Robien: ‘Bint zou bakzeil halen in de klas van nu.’

‘Fascistisch varken’
Critici waren tamelijk negatief in hun oordeel over de toneelbewerking van Bint die begin deze maand in première ging. ‘Ongeïnspireerde regie, saai, knullige enscenering, geen diepgang,’ noteerden sommige recensenten zuur. Mijn dochter Rosa heeft niettemin bijna twee uur gebiologeerd gekeken naar de voorstelling, vooral omdat ze zich gaandeweg afvroeg hoe zij en haar klasgenoten van 4VWO zouden reageren op het Bint-systeem, zo blijkt als we na afloop in het foyer napraten. ‘Geen twijfel mogelijk: Bint zou bakzeil halen,’ stelt Rosa. ‘De leerlingen zouden hem een grote mond geven, voor fossiel uitmaken, misschien wel voor fascistische varken.’ Ze grinnikt en zegt dat sommige docenten best een vleugje Bint in hun onderwijsmethode mogen verpakken: ‘Dan is het tenminste rustiger in de klas.’

Boodschap
Dat Bint, verschenen in 1934, discipline en tucht ‘verheerlijkt’ zoals destijds door sommige kranten werd geschreven, wil er bij Rosa niet in. ‘Ik haal er een tegenovergestelde boodschap uit: dat je niet teveel achter iemand moet aanlopen, dat je je eigen pad moet volgen door juist wél vragen te stellen en je eigen ideeën te koesteren. Vorig jaar heb ik het boek gelezen voor mijn literatuurlijst Nederlands, de essentie van het verhaal lag toen voor mij nog wat verborgen achter het soms ouderwets overkomende taalgebruik. Door deze voorstelling begrijp ik dat Bordewijk heeft willen waarschuwen voor slaafse volgzaamheid.’

Bint, een productie van theaterbureau Hummelinck Stuurman dat een reeks Nederlandse literaire klassiekers op het toneel brengt, toert tot en met januari 2017 in diverse zalen door het land. Klik hier voor een overzicht van de data en locaties.