100 jaar Vaderdag: ontmoet de moeder aller vaderdagen

Wie denkt dat het verschijnsel Vaderdag tot leven is gewekt door een slimme sokkenfabrikant heeft het mis. Het waren slimme kledingfabrikanten, én de visie van een vrouw, Sonora Louise Smart Dodd, die aan de basis van Vaderdag stonden. Uit dankbaarheid voor de goede zorgen van haar vader, vierde deze Sonora in 1910 voor het eerst vaderdag. En vervolgens begon zij een campagne om van Vaderdag een nationale feestdag te maken. Op 19 juni viert Vaderdag zijn honderdste verjaardag. Een terugblik.

Grafsteen
Ze ligt begraven op het Greenwood Memorial Terrace, een begraafplaats in de Amerikaanse stad Spokane. Op haar grafsteen prijkt haar eretitel, de medaille die een strijd van tientallen jaren haar heeft opgeleverd. Sonora Smart Dodd, Founder of Father´s Day. Sonora werd 1882 geboren als oudste kind van William Smart en Ellen Cheek. Het gezin woonde in Jenny Lind, een mijnwerkersdorpje in de staat Arkansas. Hoewel het gehucht was vernoemd naar een rijke Zweedse zangeres, Jenny Lind, die halverwege de negentiende eeuw Amerika veroverde, was het armoe troef. De kolenmijn was gevaarlijk en leverde niet genoeg op, steeds meer dorpelingen trokken weg. Sonora’s vader, een veteraan uit de Amerikaanse Burgeroorlog die had meegevochten in de roemruchte Battle of Pea Ridge, probeerde er vergeefs een boerenbestaan op te bouwen. In 1887 gaf ook hij de moed op. De Smarts trokken een paar duizend kilometers westwaarts naar Spokane, een stad in de staat Washington, op een paar uur rijden van Seattle.

Kraambed
In het nieuwe thuis werd het gezin uitgebreid met nog eens vijf kinderen, allemaal jongens. Maar in 1898, bij de geboorte van het laatste kind, sloeg het noodlot toe: Sonora’s moeder stierf in het kraambed. Vader William verloor zich echter niet in het verdriet om zijn vrouw. Geholpen door zijn enige dochter, voedde de boer voedde zes kinderen op. Jaren later – zelf inmiddels getrouwd met de verzekeringsagent John Bruce Dodd met wie ze in 1909 een zoon kreeg, John Bruce junior – werd Sonora zich bewust van de beproevingen waarvoor haar vader zich geplaatst had gezien. In de kerk hoorde ze een preek over de pogingen van Anna Jarvis om een landelijke Moederdag in te voeren. Kunnen we dan niet ook een Vaderdag invoeren? dacht Sonora. Ze schreef een petitie waarin ze niet zonder gevoel voor dramatiek – en dit is een understatement – het leven van haar vader schetste:

‘Het idee voor Vaderdag is geboren in een eenzame boerderij in de Big Bend Hills van Washington. Maartse buien woeien rond het huis, er werd gerouwd. Vader zat alleen, zijn hoofd gebogen. Rondom hem zijn huilende kinderen. De wind blies een grote deken van poedersneeuw om hen heen toen de jongste van het stel zich plotseling losmaakte uit de groep en de storm in rende, schreeuwend om zijn moeder. Maar zelfs de stem van de baby kon niet doordringen tot de stilte die moeder gevangen hield. Vader haastte zich overeind om het kind te beschermen, zoals hij al zijn moederloze kinderen meer dan twintig jaar lang beschermde.’

Fishing day
Wellicht vanwege haar onvervalste tranentrekkersstijl werd Sonora’s plan aanvankelijk weggehoond: ‘A national fishing day would be better,’ oordeelde de lokale krant, The Spokesman-Review. Maar Sonora wist een kerk en de YMCA achter zich te krijgen. Ze prikte 5 juni als datum voor de nationale Vaderdag – de verjaardag van haar vader. Maar, omdat de voorbereidingen meer tijd vergden dan voorzien, werd de datum opgeschoven naar de derde zondag in juni. En zo werd ’s werelds eerste Vaderdag gevierd op 19 juni 1910 in de Central United Methodist Church in Spokane. De aanwezigen droegen een rode roos om een levende vader te eren, en een witte voor een overleden vader. Buiten de kerk, die nog altijd bestaat, prijkt een gedenksteen. ‘Here, in this sanctuary, Mrs. Dodd was moved to honor fathers in the same manner as mothers,’ staat op de steen die wordt gesponsord door Ball & Dodd Funeral Home, een bedrijf waar Sonora Dodd als vice president werkte. En ook bij het YMCA-gebouw, waar de datum van Vaderdag werd vastgesteld, is een gedenksteen verrezen ter herinnering aan het Historische Besluit dat binnen werd genomen.

Status
Zo snel als het idee om Moederdag als nationale feestdag te vieren werd omarmd, zo langzaam won het Vaderdagplan aanhangers. In eerste instantie verwierf Vaderdag moeiteloos supporters van gewicht zoals de burgemeester van Spokane, de gouverneur van de staat Washington en Harry C. Meek, president van de Lions Club in Chicago, die overal in het land gloedvolle speeches gaf, een bezigheid die hem een gouden horloge opleverde met het opschrift Originator of Fathers’ Day. President Calvin Coolidge toonde zich ontvankelijk voor alle pleidooien. In 1924 tekende hij een Vaderdag resolutie ‘to establish more intimate relations between fathers and their children and to impress upon fathers the full measure of their obligations.’ De president riep op tot een wijdverbreide invoering van Vaderdag maar hij weigerde de dag tot nationale feestdag te verklaren. Coolidge’ voorganger, Woodrow Wilson, had Moederdag wel die status gegeven maar het zou nog decennia duren voordat Vaderdag zover was.

Confectiewinkeliers
Het bedrijfsleven was echter wel vanaf het begin enthousiast. Een groep confectiewinkeliers, verenigd in de Associated Men’s Wear Retailers, richtte in 1926 de National Father’s Day Committee op, een club die later werd omgedoopt tot National Council for the Promotion of Father’s Day en in die hoedanigheid ook andere bedrijfstakken toeliet. Belangrijkste doel van de raad was Vaderdag op te stoten tot een evenement dat qua omzet met Kerstmis kon concurreren. Sonora Dodd steunde de raad van harte, maar de nobele intenties van haar idee dreigde te verdwijnen achter de commerciële bijbedoelingen.

Belediging
Het duurde tot 1956 voordat in het Amerikaanse Congres een meerderheid was gevonden voor een Joint Resolution die Vaderdag erkende. Een jaar later deed senator Margaret Chase Smith een gepassioneerde oproep aan haar collega’s om nu de volgende stap te zetten en Vaderdag te formaliseren tot nationale feestdag. ‘Al meer dan veertig jaar maakt het Congres zich schuldig aan het negeren van de galante vaders van ons land,’ schreef Smith. ‘Of we eren onze beide ouders, moeder én vader, of geen van beiden. Maar om één van beide ouders in het zonnetje te zetten en de ander te negeren, is de grofst denkbare belediging.’

Nixon, onze held
Tien jaar later, in 1966, bracht president Lyndon Johnson de erkenning een stap dichterbij door per Presidential Proclamation te verklaren dat de derde zondag in juni voortaan als Vaderdag door het leven ging. In 1972 verleende president Richard Nixon vaderdag zijn definitieve status als officiële Amerikaanse feestdag. Na decennia van strijd bereikte Sonora Smart Dodd haar doel.

Knutselcadeaus
Geleidelijk aan is de dag uitgegroeid tot een verschijnsel waarbij vaders wereldwijd worden verrast met kartonnen stropdas en andere knutselcadeaus. En uiteraard krijgen we ontbijt op bed en met een beetje mazzel een fles drank. Sonora Smart Dodd vond het allemaal prima, zolang vaders maar werden bedankt voor hun zorgen. Tijdens de Wereldtentoonstelling van 1974, die toevallig in Spokane plaats vond, werd de Moeder van Vaderdag zelf bedankt voor haar levensmissie. Vier jaar later stierf zij, op 96-jarige leeftijd. Verering van het vaderschap is trouwens een oud fenomeen. In vrijwel alle religies koesteren gelovigen een vaderfiguur als oppergod, daarnaast kent de geschiedenis ook tal van verhalen van kinderen die hun vader bedanken. Het oudst bekende verhaal is zo’n vierduizend jaar geleden opgetekend door de Babylonische knaap Elmesu. Op een bewaard gebleven kleitablet wenste hij zijn vader een lang leven en een goede gezondheid.

Father’s Day Rally
Daar kunnen wij ons geheel bij aansluiten. De redactie van IkVader wenst je een puike Vaderdag! Wil je echt een Onvergetelijke Party maken van Een Eeuw Vaderdag? Boek dan snel een ticket naar Washington D.C. De Amerikanen pakken namelijk flink uit. Ze vieren hun ‘uitvinding’ van Vaderdag op zaterdag 20 juni met een massale Father’s Day Rally bij het Lincoln Memorial in de hoofdstad. In Nederland is IkVader.nl mede-organisator van een symposium over vaderschap dat op vrijdag 19 juni in de universiteit van Amsterdam wordt gehouden. Henk Hanssen van IkVader.nl zal aldaar een korte presentatie houden over leven & werken van de moeder van Vaderdag.