Maakt vaderschap je gelukkig?

We stoppen er oceanen van tijd, bakken met geld en minstens evenveel aandacht in. Maar loont die investering eigenlijk wel? Maken kinderen mannen gelukkig? Wie een paar weken geleden de krant opensloeg, las een klip en klaar antwoord op deze oervraag.  ‘Vaders zijn minder gelukkig dan mannen zonder kinderen,’ kopte Nu.nl bijvoorbeeld. Huh? Kun je dan maar beter niet aan kinderen beginnen? Of stoppen met die hele opvoeding? Nou, laten we eerst eens kijken hoe deze boude conclusie tot stand is gekomen. Afzender is Renske Keizer, onderzoeker aan het demografisch instituut NIDI in Den Haag. Hoe komt zij tot haar bevindingen?

Glibberig
Geluk is een glibberig begrip, zeker voor onderzoekers die op zoek zijn naar feiten. Want wat is de definitie van geluk? Wat is de definitie van het soort geluk dat kinderen teweeg kunnen brengen? En, wanneer kun je mensen het best naar hun gelukservaring vragen? Vooral het moment waarop je mensen de microfoon voor houdt, is bepalend voor de uitkomsten van je onderzoek. Kleine kans dat een grootvader die schittert als middelpunt van een familiereünie je zal zeggen dat zijn telgen hem ongelukkig hebben gemaakt. Grote kans dat een vader van twee krijsende, luierdragende koters na een ‘papadag’ zal melden blij te zijn dat hij morgen weer naar zijn werk kan.

Vaders met jonge kinderen
Voor haar studie raadpleegde Keizer een bestaande databank met demografische gegevens, de Nederlandse Kinship Panel Study. De NKPS is een doorlopend onderzoek van het NIDI naar ‘de aard en sterkte van familiebanden in Nederland’. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met verschillende universiteiten. Uit de databank lichtte Keizers de gegevens van bijna 1500 mannen in de leeftijd van 40 tot 50 jaar. Grootvaders bleven dus grotendeels buiten beschouwing. ‘Het betrof vooral vaders met jonge kinderen, van piepjong tot studentenleeftijd,’ aldus Keizer.

Grote invloed
De onderzoeker onderscheidde drie groepen. Kinderloze mannen, niet-thuiswonende vaders en thuiswonende vaders. Vervolgens probeerde ze vast te stellen hoe deze drie groepen scoren op vier  terreinen: sociale activiteit, gezondheid, werk en financiën en psychologisch welbevinden. Vast staat dat vaderschap een grote invloed uitoefent op het leven van mannen, stelt Keizer. Mannen worden gedwongen keuzes te maken: hoeveel tijd maak ik vrij voor mijn kinderen? Hoeveel tijd houd ik voor mezelf? En: wil ik een voorbeeld voor hen zijn, bijvoorbeeld door gezonder te gaan leven?

Sociaal actiever
De invloed van het vaderschap is duidelijk terug te zien in de vier onderzochte terreinen. Vaders die bij hun kinderen wonen zijn sociaal actiever. Ze zijn meer betrokken bij hun buren en in hun gemeenschap, denk aan bezigheden op school of bij de voetbalclub. En: vaderschap is goed voor je gezondheid. Thuiswonende vaders hebben een significant betere gezondheid dan kinderloze mannen en vaders die niet bij hun kinderen wonen, waarbij wordt aangetekend dat vooral het hebben van een liefdesrelatie goed is voor je gezondheid. Wil je meer verdienen? Kies voor het vaderschap, zo blijkt. Keizers studie bevestigt eerdere studies die uitwijzen dat vaders beter verdienen dan kinderloze mannen.

Geluk
En dan het laatste terrein, psychologisch welbevinden. Kinderloze mannen en uitwonende vaders zijn minder tevreden over hun leven dan thuiswonende vaders. Dit geldt vooral voor mannen zonder relatie en mannen die ooit gescheiden zijn. De reden dat thuiswonende vaders zich ‘gelukkiger’ voelen, is dat zij vaker een relatie hebben, stelt het onderzoek. Wanneer deze component wordt weggelaten uit de resultaten, dan vervalt het verschil in welbevinden. Kinderloze mannen zonder relatie zijn even gelukkig of ongelukkig als vaders zonder relatie. En dus, zo concludeerde Keizer, kun je stellen dat kinderen op zich niet bijdragen tot het welbevinden van mannen.

Kort door de bocht
Tja, het is nogal kort door de bocht. Je koopt je kinderen immers niet in de supermarkt: de creatie ontstaat doorgaans in een liefdevolle relatie. Hoe wetenschappelijk verantwoord is het om dit relatie-effect weg te filteren en vervolgens te roepen dat kinderen (thuiswonende) vaders niet gelukkig maken, terwijl ze gezonder zijn, beter verdienen en sociaal meer betrokken zijn? ‘In de berichtgeving in de media ontbrak de nuance,’ erkent onderzoeker Keizer. ‘Kinderloze mannen hebben een lagere opleiding, een slechtere gezondheid, minder geld te besteden en voelen zich minder betrokken bij de samenleving. Dat is een feit. Tegelijkertijd moet je vaststellen dat de partnerrelatie bij vaders met jonge kinderen vaak verre van ideaal is. Ik heb zelf ook een zoontje, ik kan er dus over meepraten. Gebroken nachten, minder tijd voor jezelf, noem het maar op.’

Zwart-wit
Het onderzoek van Keizer is gepubliceerd in het prestigieuze blad European Sociological Review. Je kunt het onderzoek ook hier downloaden (pdf). Keizer heeft de smaak te pakken. Ze zegt alweer bezig te zijn met een nieuw onderzoek over mannen en hun vaderrol: ‘Een onderwerp dat lang is verwaarloosd door de wetenschap.’ Goed werk! Hopelijk worden de volgende onderzoeksresultaten minder zwart-wit uitgedragen.