'Maak bedrijven vadervriendelijk'

453713426_e61c91664f_mAfgelopen vrijdag publiceerde Henk Hanssen, hoofdredacteur van IkVader, op de opiniepagina van Trouw een stuk waarin hij bedrijven oproept hun organisaties ‘vadervriendelijker’ in te richten, naar het voorbeeld van sommige Amerikaanse bedrijven.

Presentaties over modern vaderschap
Geregeld geef ik presentaties over het ‘moderne vaderschap’, een verhaal dat ik altijd begin met vijf vragen. Eén van die vragen luidt: ‘Welke man werkt het hardst?’ A. De vrijgezel. B. De DINKY, oftewel de ‘double income no kids’-man die zonder kinderen samenwoont met een fulltime werkende vrouw. C. De vader met kinderen jonger dan veertien jaar? D. De vader van kinderen jonger dan drie jaar? Mijn toehoorders gaan steevast in de fout. Ze kiezen voor de vrijgezel of de DINKY maar nooit voor antwoord C. Toch is het juist de vader met kinderen jonger dan drie jaar die in Nederland het meeste uren draait. Verwonderlijk is dit niet: de Nederlandse Gezinsraad rekende uit dat een stel dat aan kinderen begint, bijna een kwart aan koopkracht inlevert. Deze inkomensval is in Nederland hoger dan in andere Europese landen. En dus fluistert zijn zorginstinct pa in dat hij meer takken en hompen vlees naar zijn hut moet slepen, ergo, meer geld in het laadje moet brengen. Niemand die er raar van op kijkt: terwijl van vrouwen wordt verwacht dat zij hun werk rond hun moederschap inrichten, geldt voor mannen het tegenovergestelde.

vaderverlof britse vaderScreensaver
Een voltijds werkende vader is een vanzelfsprekendheid, de kinderfoto’s die hij als screensaver gebruikt, zijn vooral een teken van stabiliteit, in plaats van geen groepje dierbaren waar hij soms een vergadering voor opzij moet zetten. Gevraagd naar wat hij het belangrijkst vindt in zijn leven, kind of carrière, kiest zeventig procent van de vaders voor de kids. Tegelijkertijd rapporteren veel vaders dat zij te weinig inhoud kunnen geven aan deze keuze: ze houden te weinig tijd over voor hun kinderen. Uit diverse studies blijkt dat het conflict tussen werk- en privé-taken bij werkende vaders net zo sterk leeft als bij werkende moeders. En, het gaat hier niet alleen om grootsteedse tweeverdieners. Vaders uit álle sociaal-economische klassen melden dat de kinderen, tot hun ongenoegen, sluitpost van de tijdsbegroting zijn. En: of hun vrouwen fulltime, parttime of helemaal niet werken, heeft geen invloed op deze cijfers. Van de mannen uit traditionele gezinnen – waarin de vrouw niet werkt – meldt nog altijd veertig procent ‘enige spanning tussen werk en privé-taken’ te ervaren, terwijl zestien procent over ‘veel spanning’ rept.

Peptalk
Om dit probleem, en de daarmee samenhangende kwesties, op te lossen, doet filosoof Rutger Claassen in Trouw een oproep een m/v 30-urige werkweek in te voeren. Nobel geredeneerd, maar van een filosoof verwacht je toch wat oorspronkelijker denkwerk. Want, nieuw is dit geluid bepaald niet. Het uiterlijk per 2010 realiseren van een ‘normwerkweek’ voor man en vrouw van 32 uur is al jaren een officiële beleidsdoelstelling van Sociale Zaken, overgenomen op advies van de Emancipatieraad. Inmiddels hebben nuchtere ambtenaren geconstateerd dat dit streven een dood paard is. Want, met een paar bewustwordingscampagnes (Mannen in de Hoofdrol, Mannen worden er beter van) kom je er niet. Dit paard heeft inderdaad geen peptalk nodig maar een wei om in te kunnen trappelen ja, om veulens in te verzorgen. Den Haag zou bijvoorbeeld het initiatief kunnen nemen om, in samenspraak met vakbonden en werkgevers, bedrijven en organisaties ‘vadervriendelijker’ te maken. Een beleid dat vaders in staat stelt meer tijd hun kinderen te besteden en daarmee vrouwen betere loopbaanperspectieven te geven (als zij toestaan een deel van de zorg uit handen te geven).

Onzichtbaar dilemma

Een vadervriendelijk bedrijf is een organisatie waarin iedereen, van het topkader tot de mensen in de postkamer, doordrongen is van het feit dat het goed is voor de zaken wanneer mannen in staat worden gesteld betrokken vaders te zijn. Invoering van vadervriendelijk beleid begint met het boven tafel krijgen van het ‘onzichtbare dilemma’: door middel van een (geanonimiseerde) enquête onder alle mannelijke medewerkers, of een representatieve afspiegeling daarvan, wordt geïnventariseerd in hoeverre zij spanning ervaren tussen werk- en privé-taken. Op basis van de onderzoeksresultaten wordt een pakket maatregelen ontworpen dat uit de volgende onderdelen kan bestaan:

Flexibilisering werktijden – Werknemers gaan niet mínder werken: ze krijgen meer controle over het moment waarop zij werken.
‘Vadervriendelijke’ interne communicatie – Hoe wordt bijvoorbeeld een nieuwe verlofregeling in nieuwsbrieven aangekondigd? In een taalgebruik dat ook mannen aanspreekt? Worden alleen foto’s van moeders gebruikt?
Commitment van het topkader in woord en daad.
Vadervriendelijke kinderopvang – Worden vaders betrokken bij intake-gesprekken, ouderavonden, de aanhef van brieven?
Uitgebreide (bedrijfsspecifieke) informatie-voorziening over vaderschap op intranet – Niet alleen gericht op aanstaande en jonge vaders, maar juist ook op vaders die scheiden.
|• Stimuleren betrokkenheid bij school – Kinderen presteren in het algemeen beter op school wanneer ouders betrokken zijn bij het onderwijs.
Kort-verlofregelingen – Niet alleen bij de bevalling, maar bijvoorbeeld ook bij ziekte kind.
Betaald ouderschapsverlof
Spaarplan voor studiefinanciering
Workshops en seminars

Borstvoeding
Een verre droom? Er is in Los Angeles zelfs een bedrijf, met 80 procent mannelijke werknemers, dat vaders informeert over de werking van een kolfapparaat en, daarmee samenhangend, de voordelen van borstvoeding. De reden? Borstgevoede kinderen zijn minder vaak ziek, werknemers hoeven dus minder vaak vrij te nemen. Een bedrijf is uiteraard geen filantropische instelling: de enige geldige reden om ‘vadervriendelijk beleid’ in te gaan voeren is een verbetering van de bedrijfsresultaten. Amerikaanse bedrijven die father friendliness tot vast onderdeel van hun personeelsbeleid hebben gemaakt, zien dat zij de kosten royaal terugverdienen door besparingen op verzuimdagen, ziektekosten en wervings- en selectiekosten (die gemaakt worden in geval een vader vertrekt naar een bedrijf met betere voorzieningen) én een toenemende productiviteit.

Vaderschap als managementtraining
Dat het toch niet gemakkelijk is deze klinkende voordelen te munten, ontdekten we enige tijd geleden toen IkVader voor een Nederlandse multinational een pilot-workshop organiseerde rond het thema ‘Vaderschap als management-training’. Tijdens deze bijeenkomst werden de deelnemers uitgenodigd de overeenkomsten en verschillen te ontdekken tussen hun houding als vader en hun attitude als manager. Ons doel was om de medewerker te laten inzien dat werk en privé werelden zijn die elkaar kunnen versterken. De reacties waren, zonder uitzondering, zeer positief. ‘Hoewel privé en zakelijk gescheiden omgevingen zijn, liggen ze wel tegen elkaar aan: een verstoring in de ene sfeer heeft effecten in de andere,’ schreef een deelnemer achteraf. ’Dus een positieve benadering vanuit de werksfeer voor – in dit voorbeeld – de vaderrol in de privé sfeer, zal bijdragen aan harmonie tussen deze werelden en daarmee het werk ten goede komen.’ Ondanks de enthousiaste evaluatie bleef het bij één pilot. De reden? Een aantal vrouwen uit het bedrijf, die voor hun carrière hun kinderen opzij moesten zetten, hadden moeite met het gegeven dat in deze workshop kinderen voor mannen juist als ‘benefit’ voor hun loopbaan werden gepresenteerd. Kortom, wie vadervriendelijk beleid wil invoeren, moet op paaseieren lopen.

P.S. In Trouw verscheen een iets ingekorte versie van dit stuk.